چکیده:
پس از کودتای ۲۸ مرداد. موج دستگیریهای گسترده فعالان سیاسی ملی, مذهبی و
چپ از جمله حزب توده از سو و مهاحرت اعضاء هیات احرایی و بقایای کادر
رهبری به شوروی و کشورهای اروپای شرقی موجب فروپاشی حزب توده در داخل
کشور شد. حزب توده فعالیتهای محدود خود را در شوروی آغاز کرد. در اواخر سال
۹ با به دلایل مختلف. هیات اجرابی به لایپزیک آلمان منتقل شد. مدت کوتاهی
پس از استقرار اعضای حزب در آلمان شرقی, در ۲۳ تیر ۱۳۳۷ ژنرال عبدالکریم قاسم در
کودتای ضد سلطنتی به حیات رژیم پادشاهی فیصل دوم در عراق خاتمه داد. مبدالکریم
قاسم فعالیت حزب کمونیست عراق را آزاد اعلام کرد. رادمنش دبیر اول حزب. بر
بررسی امکان فعالیت حزب توده در عراق (به دلیل نزدیکی به ایران) به همراه حسن
نظری» ناصر صارمی, مهندس گوهریان و رحیم نامور راهی بغداد شد. در این پژوهش
تلاش شده تا تحولات حزب پس از کودتا ۲۸ مرداد و همچنین فعالیتهای حزب توده
در عراق و ارتباط اعضای حزب با تیمور بختیار بررسی شود.
In this article the author has tried to study Tudeh Party developments after 1953 Iranian coup d'état and also this party’s activities in Iraq and its members’ relations with Teymour Bahktiar. Since after the coup، national، religious، and leftist activists including Tudeh Party members were arrested in large numbers and many of its members including the executive board and the rest of its leadership cadre immigrated to Soviet Union and Eastern European countries، the party collapsed inside Iran and was forced to begin its limited activities in Soviet Union. In early 1958 for different reasons the executive board was forced to move to Leipzig in East Germany. After a short period after the settlement of party members in East Germany، General Abd al-Karim Qasim in an anti-monarchy coup on 14 July 1958 put an end to the life the monarchy of Faisal II of Iraq. In this period Abd al- Karim Qasim legalized the free activities of Iraqi Communist Party. Then، Radmanesh، the 1st secretary of Tudeh Party went to Baghdad along with Hassan Nazari، Nasser Saremi، Engineer Goharian، and Rahim Namvar in order to check the possibility of this party’s activity in Iraq (because of neighboring Iran). The details of this round of negotiations between Tudeh Party and Teymour Bakhtiar and the attempts to have common cooperation are discussed in this article.
خلاصه ماشینی:
در مورد دلایل انتقال حزب توده به آلمان شرقی میتوان به چند مورد اشاره نمود: ۱- بهبود روابط ایران و شوروی در ۴ تیر ماه ۱۳۳۵ محمدرضا پهلوی به دعوت صدر هیأت رئیسه اتحاد جماهیر شوروی به این کشور سفر کرد و مذاکراتی در مسکو به انجام رسید که تا حدودی توانست روابط دو کشور را بهبود بخشد.
رادمنش دبیر اول حزب، برای بررسی امکان فعالیت حزب توده در عراق (به دلیل نزدیکی به ایران) به همراه حسن نظری، ناصر صارمی، مهندس گوهریان و رحیم نامور راهی بغداد شد و به وسیلة پیکی از عباسعلی شهریاری که در کویت یک حوزه حزبی را اداره میکرد، خواست که بهبغداد بیاید.
در دیدار میان این دو در بغداد، رادمنش از شهریاری خواست برای بررسی امکان فعالیت حزب توده به ایران سفر کند.
»۳۷ از دیگر مخالفین رژیم پهلوی که بختیار برای جلب همکاری با آنها تماس گرفت، میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: ۱-گروه فلسطین در آذر ماه ۱۳۴۸ چهار تن از اعضای گروه فلسطین، با اسامی رضوانالله جعفری، عباس صابری، محمد (فریدون) نجفزاده و احمد صبوری به همراه دو نفر قاچاقچی موفق به عبور از مرز ایران و عراق میشوند۳۸ گروه اعزامی که به سرپرستی رضوانالله جعفری به عراق رفته بودند در شهر عماره به وسیله قاچاقچیان راهنما به اداره استخبارات و شعبه حزب بعث عراق در عماره معرفی میشوند و بعد از بازجویی از آنها، این چهار نفر را به بغداد اعزام میکنند.
۴۵ اما شخص رادمنش منکر چنین ملاقاتی میشود و در مصاحبه با هوشنگ منتصری اظهار میدارد که "بختیار توسط یکی از مدیران روزنامه چاپ بغداد که با من آشنایی داشت، چند بار تقاضای ملاقات نمود اما من هر بار این پشنهاد را رد کردم" و ساواک برای بدنام کردن او ودستگاه رهبری حزب توده شایعه پراکنی کرده است.