چکیده:
در مقاله پیش رو به یکی از مهمترین ویژگی های انقلاب اسلامی ایران حضورمردم انقلابی در شهرستانها توجه شده است. اکثریت قاطع مردم ایران در شهرهای مختلف در مبارزات گسترده علیه حکومت پهلوی شرکت داشتند که از آن به عنوان «چند شهری بودن» انقلاب ایران یاد می شود. این حضور گاهی توسط ماموران رژیم شاه با خشن ترین شیوه ممکن سرکوب می شد، که قیام معروف به یک شنبه خونین گرگان یا پنجم آذر سال 1357 از آن جمله است. قیامی که مواجه با شلیک هزاران گلوله توسط ماموران برای سرکوب یک راهپیمایی گسترده و آرام شد. درجریان این سرکوب شدید مردم ، 14 نفر به شهادت رسیدند و بیش از 150 نفرنیزمجروح و تعدادی نیزبازداشت شدند. در این مقاله تلاش شده است با اتکاء به اسناد و مدارک برجا مانده از دوران ستم شاهی، روایتی دست اول از این حادثه مهم در شهر گرگان به مخاطبان ارائه شود. رویدادی که بی شک نقش تاثیرگذاری بر روند پیروزی نهایی مردم ایران در انقلاب اسلامی و پایان دادن به حاکمیت نظام سلطنتی در ایران داشت.
In this article one aspect of Islamic Revolution، i.e. participation of revolutionary people of counties، is studied. Absolute majority of Iranian nation in different cities and towns took part in the vast struggles against the Pahlavi government and this phenomenon referred to as a “Multi-City” revolution of Iran. This participation was sometimes suppressed by the Shah’s regime agents with harsh suppressing methods and the uprising known as Bloody Saturday of Gorgan or Azar 5th 1357 (26/11/1978) is one of them; the uprising that faced shooting thousands of bullets by the regime agents to suppress a calm vast rally. In this suppression 14 people were martyred and more than 150 were injured and some were arrested. In this article the author has tried to present a firsthand narrative of this important event based on in the city of Gorgan to the readers based on the survived documents from the time of the tyrannical regime of the Shah. Undoubtedly، this event had and important effect on the trend of victory for the Iranian people during the Islamic Revolution and finishing the government of monarchial system in Iran.
خلاصه ماشینی:
۲ در پی حمله مأموران شاه به حرم مطهر امام رضا(ع)، امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی، طی پیامی که در تاریخ دوم آذرماه صادر فرمودند، روز یکشنبه پنجم آذر سال ۱۳۵۷ را عزای عمومی اعلام نموده و از مردم خواست تا با هر وسیله ممکن به مبارزات خود برای سقوط رژیم شاهنشاهی ادامه دهند.
٧ همچنین بر اساس اعترافات برخی از مأموران شهربانی در دادگاه انقلاب اسلامی، آن روز از سوی مقامات بالا در مرکز برای ممانعت از تظاهرات مردم گرگان دستور تیراندازی صادر شده بود.
خانم فاطمه رحیم اربابی که از زنان انقلابی و مادر یکی از شهدای دوران دفاع مقدس (بنام علیرضا سبطی) است، آن روز به اتفاق شوهر خود در قیام ٥ آذر گرگان حضور داشته و از نزدیک شاهد این واقعه بوده در خاطراتش از روز پنجم آذر میگوید: مردم دسته دسته با پاهای محکم و استوار به طرف امامزاده میرفتند و دم بدم صدای الله اکبر از میان جمعیت بگوش میرسید.
گروه تحقیق پس از تحقیق از چند نفر مجروح، با توجه به اینکه هنوز صدای گلولهها در خیابانهای اطراف بیمارستان بگوش میرسید و نیز با فرا رسیدن شب و کثرت مجروحین و عادی نبودن حال مجروحان، و اینکه مرتب مجروحین را جهت مداوا و پانسمان جابهجا میکردند و امکان تحقیق دقیق نبود؛ و نیز به علت عدم امنیت و تأمین برای ماندن در بیمارستان و ادامه تحقیق، در ساعت ۳۰/۵ عصر روز حادثه محل بیمارستان ترک میکنند۳۲ در همان روز (پنجم آذر) علاوه بر نامة کلانتری یک، نامهای نیز از سوی بیمارستان پهلوی خطاب به دادستان شهرستان گرگان ارسال شده که طی آن آقای دکتر ناطقی خواستار انجام تشریفات قانونی در مورد افرادی که در اثر تیراندازی مأموران به شهادت رسیده بودند، شد.