چکیده:
تسلیحات از اساسی ترین محورهای امور دفاعی هرکشوری است. به طوری که تولید، تجهیز، تامین و بهره مندی از سلاح، از جمله مسائل مهم و سنتی مرتبط با قدرت دفاعی ملی شمرده میشود. لذا مقاله پیش رو، بر این اساس به ارزیابی قراردادهای تسلیحاتی و روابط نظامی پهلوی با دیگر کشورها پرداخته است. همچنین نویسنده در این مقاله تلاش میکند با اتکا به مدارک و مستندات و شواهد موجود، اهداف و نتایج قراردادهای تسلیحاتی شاه با آمریکا، انگلیس، فرانسه و شوروی را تحلیل و بررسی کند.
نگارنده با طرح این پرسش اساسی که: آیا هدف اصلی شاه در خرید این همه ساز و برگ نظامی، حفظ امنیت و تثبیت اقتدار ملی است یا برای دوام و بقای سلطنت خود، سیاستهای دیکته شده از سوی قدرتها را ـ برای تامین نیاز شرکتهای بزرگ اسلحه سازی آنها ـ اجرا میکند؟
In this article the arm deals and military relations of Iran during the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi with USA، UK، France and USSR are discussed. Based on accessible documents about the arms deals of the Shah's regime، the author has tried to analyze and study the goals and outcomes of these unilateral contracts of the Shah with USA، UK، France and USSR. Because arms are among the most critical defensive affairs of any country. Production، equipping، providing and using arms are the important and traditional problems related to national defense power. In this regard، the author presents a key question: was the main goal of the Shah for this much of arms deals preserving the security and stabilizing the Iranian national authority? Then he tries to show that at least there have been three other goals. First، surviving the Shah's monarchy via equipping the army and the police to suppress the domestic opposition; second، the dictated policies by great powers particularly USA in order to play the regional role of Iran as the regional US gendarme in Persian Gulf; and the third، creating demands for buying arms from the US and other countries' weapon producing companies which some were at the brink of bankruptcy. Finally it was also to provide large amount of profit for Pahlavi family and their relatives including General Toufanian via receiving brokerages from the great weapon producing companies in the countries that would sell arms to Iran.
خلاصه ماشینی:
نگارنده با طرح این پرسش اساسی که: آیا هدف اصلی شاه در خرید این همه ساز و برگ نظامی، حفظ امنیت و تثبیت اقتدار ملی است یا برای دوام و بقای سلطنت خود، سیاستهای دیکته شده از سوی قدرتها را ـ برای تأمین نیاز شرکتهای بزرگ اسلحهسازی آنها ـ اجرا میکند؟ قراردادهای تسلیحاتی، شاه، آمریکا، انگلیس، فرانسه، شوروی واژگان کلیدی: مقدمه در طول تاریخ جهان، گردآوری سپاهیان منسجم در کنار تأمین تسلیحات مناسب جهت سازماندهی امور دفاعی و فراهم ساختن مقدمات تهاجم از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است؛ اما علاقۀ «محمدرضا شاه» به داشتن ارتشی قوی و مجهز به خاطر این تمایل تاریخی نبود؛ زیرا شاه همانند تمام حکومتگران قدرتطلب، از جمله پدرش١ که یک نظامی بود، تصور میکرد با اتکا به قدرت خارجی و توان نظامی- بدون اتکا به مردم- میتواند حاکمیت خود را تثبیت کند.
در واقع با نگاهی به تاریخ ایران، میتوان گفت حاکمیت خاندان پهلوی در یکی از مقاطع مهم تاریخ نظامی ایران از شهریور ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ بنا بر عوامل مختلفی از قبیل تسریع در مدرنیزاسیون ارتش جهت ایجاد کمربند امنیتی در مرزهای شوروی و تصدی مسئولیت ژاندارمی منطقه و توفیق در سرکوبی مخالفتهای احتمالی داخلی، توانست با اتکا به قدرتهای خارجی با ایفای نقش مورد نظر آمریکا موجب تجهیز ارتش ایران به سلاحهای مدرن شود؛ زیرا گرچه افزایش توان نظامی ایران خطر همسایگان مدعی را رفع میکرد اما بیشترین نفع را نصیب آمریکا و جهان غرب میکرد و به همین خاطر بود که با آنان اعطای کمکهای اقتصادی و نظامی در مقاطع مختلف این دوره، محمدرضا شاه پهلوی را با خود همسو و هم جهت میکردند.