چکیده:
رسالت خطیر اهل ادب، پاسداشت میراث فرهنگی و ذخایر گرانبهای ادب فارسی است که در قالب نظم و نثر، زبان و ادب فارسی را غنا میبخشد. تصحیح، تعلیقه نویسی و در دسترس قرار دادن این آثار از اهمّ وظایف پاسداران علم و ادب است. بعضی از این آثار به همّت پیشینیان فاضل و بزرگان دانشمند تصحیح شده و بعضی دیگر در هیات همان نسخ خطی و بکر باقی مانده¬اند و یا اگر تصحیحی صورت گرفته بنا به دلایلی مانند کم دقّتی مصحّحین یا عدم دسترسی آنان به نسخ کهن¬تر اقدام به تصحیح مجدد را ضروری کرده است. از جمله این آثار، میتوان به آثار امیرخسرو دهلوی شاعر قرن هفتم و هشتم هجری قمری اشاره نمود. در این مقاله به بررسی شیوه تصحیح، معرفی نسخ خطی، رسم الخط و نحوه نگارش نسخه تصحیح شده و ویژگیهای سبکی این اثر در حوزه های زبانی، ادبی و فکری پرداخته شده است. در سطح زبانی به مسائل مهم دستوری شامل کاربرد فعل¬، ساخت و استفاده از ترکیبات اسمی، جایگاه صفات و وفور استفاده از آنها پرداخته شده است. در سطح ادبی به سه مقوله: معانی، بیان و بدیع توجه شده و درحوزه فکری به بعضی گرایشهای شاعر به افکار و اندیشه های صوفیانه، برخی مسائل کلامی و شرعی که در شعرش هویدا شده¬اند، اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
امیر در سفر تغلق شاه به بنگاله همـراه او بـود و در بازگشت از آن دیار به سال ٧٢٥ هجری چون در راه شنید که مراد او شـیخ نظـام الـدین اولیا درگذشته ، ترک خدمت گفت و به دهلی شتافت و مجاور قبر مرشـد خـویش گردیـد و هرچه داشت به بینوایان بخشید و بعد از شش ماه در ذیقعدة سال ٧٢٥ هجری بدرود حیات گفت و در جوار نظام اولیاء به خاک سپرده شد و ملاشهاب معمایی در واقعة فوتش این ماده تاریخ را به نظم درآورد: میرخســرو،خســرو ملــک ســخن آن محــیط فضــل و دریــای کمــال نثــر او دلکــش تــر از مــاء معــین نظــــم او صــــافی تــــر از آب زلال بلبــل دســتان ســرای داد و دیــن طـــوطی شـــکر مقـــال بـــی زوال از پــــی تــــاریخ ســــال فــــوت او چــون نهــادم ســر بــه زانــوی خیــال شـد «عـدیم المثـل »یـک تـاریخ او دیگــری شــد «طــوطی شــکر مقــال » (تاریخ ادبیات درایران ،ج ٣،صص ٧-٧٧٦) تصحیح نسخة خطی مثنوی «مجنون و لیلی » و شیوة نگارش آن در سال ١٩٦٤ میلادی آقای طاهر احمد اوغلی محـرم اوف منظومـة مجنـون و لیلـی را در ٢٦١٤ بیت تصحیح نمود و در همان سـال توسـط انسـتیتوی خاورشناسـی آکـادمی علـوم جمهوری آذربایجان شوروی چاپ و منتشر گردیده است .
نسخة اساس این تصحیح ، نسـخه - ای است متعلق به سال ١٣٥٥ میلادی یعنی مصادف با سـال ٧٧١ هجـری کـه بـه نسـبت کهن ترین نسخة موجود در ایران قدمت کمتری دارد.