چکیده:
به دلالت صریح برخی آیات الهی، فرعون در آخرین لحظات عمرش توبه کرد. ابنعربی توبه او را مقبول دانسته و معتقد است باایمان از دنیا رفته است. امام خمینی معتقد است توبه فرعون مردود بوده و با حالت کفر دنیا را ترک کرده است. ابنعربی معتقد است فرعون قبل از غرق شدن توبه کرد و چون قبل از اینکه گناهی کند، قبض روح شد، پس نهتنها مومن، بلکه مومن پاکیزه از دنیا رفته است. به عقیده او کلام نرم حضرت موسی و هارون(ع) در فرعون اثر کرد و متذکر و خاشع شد و این دلالت بر قبولی ایمان او دارد؛ زیرا تذکر و خشیت در زمان دعوت صورت گرفته که در دنیا بوده است. اما امام خمینی معتقد است فرعون بعد از اینکه متوجه شد بهزودی غرق میشود، توبه کرد و توبه هنگام مرگ پذیرفته نمیشود. ایشان همچنین دستور الهی مبنی بر کلام نرم حضرت موسی و هارون(ع) با فرعون را نه بهخاطر متذکر و خاشع شدن فرعون، که برای مصالحی همچون تاثیر بر اطرافیان فرعون دانستهاند.
خلاصه ماشینی:
به عقیده او کلام نرم حضرت موسی و هارون (ع ) در فرعون اثر کرد و متذکر و خاشع شد و این دلالت بر قبولی ایمان او دارد؛ زیرا تذکر و خشیت در زمان دعوت صورت گرفته که در دنیا بوده است .
ابن عربی از این آیه شریفه متذکر شدن فرعون و در نتیجه توبه و ایمان او را نتیجه گرفته است ، درحالیکه حضرت امام معتقدند با وجود علم الهی به ایمان نیاوردن فرعون ، دستور فوق برای ایجاد ذهنیت احتمال تغییر فرعون در حضرت موسی و هارون (ع ) به خاطر مصالحی بوده است .
پس گفت همانا الآن توبه کردم ، و او از کسانی نیست که میمیرند درحالیکه کافر هستند و امرش به سوی خدای متعال است و به دلیل اینکه خداوند متعال به او فرمود پس امروز بدن تو را نجات میدهیم تا برای آیندگان نشانه ای باشی، همان طور که قوم یونس بود، پس این ایمان وصل شده است ١ (ابن عربی، بیتا، ج ٢: ٤١٠).
نتیجه از مجموع آنچه بیان شد میتوان نتیجه گرفت فرعون اگر قبل از دیدن آثار عذاب و غرق شدن ایمان آورده ـ همان طور که ابن عربی ادعا میکند ـ ایمان او پذیرفته شده و به تبع آن اعمالش هم بخشیده شده است ؛ درحالیکه این مطلب مخالف ظاهر آیات شریفه و تصریح روایات است .