چکیده:
آثار ادبی دورة بیداری و بعد از مشروطه جنبة اجتماعی و سیاسی فراوانی دارند و میتوان آنها را از دیدگاه جامعهشناختی نقد و بررسی کرد. سهتار جلال آلاحمد ازجمله این آثار است. در این مقاله، روش نقد داستان، تلفیقی و ترکیبی و با تحلیل محتوای اجتماعی اثر و بررسی جنبههای فنی و زیباییشناختی آن همراه بوده است تا نشان دهد نویسنده چگونه عناصر فنی داستاننویسی و شگردهای زیباییشناختی ادبی را به کار گرفته است تا اندیشههای اجتماعی و موضوعاتی مانند افراطیگری، تضاد طبقاتی، باورها و سنتهای غلط و علایق انسانی را بیان کند. آلاحمد از عناصری مانند شخصیتپردازی، کشمکش و توصیف و شگردهای ادبی چون بیان طنزآمیز، تکرار، پارادوکس و تشبیه کمک گرفته و اندیشههای خود را با هنر آمیخته است تا داستان خود را اثرگذار و جذاب کند. امید است این نوع پژوهشها بتوانند نقدهای تلفیقی و چندجانبه را که نسبت به نقدهای تکبعدی کاملتر و جامعترند، گسترش دهند و جایگاه خود را در پژوهشهای ادبی بیابند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ، روش نقـد داسـتان ، تلفیقـی و ترکیبـی و بـا تحلیـل محتوای اجتماعی اثر و بررسی جنبه های فنی و زیباییشناختی آن همراه بوده است تا نشان دهد نویسنده چگونـه عناصـر فنـی داستان نویسی و شگردهای زیباییشناختی ادبی را به کار گرفته است تا اندیشه های اجتماعی و موضوعاتی مانند افراطـیگـری، تضاد طبقاتی، باورها و سنت های غلط و علایق انسانی را بیان کند.
آنان انتظار دارند در این نوع نقد به ارزیابی شگردهای هنـری، ذوق ، احساسـات و عواطـف ، خلاقیت و ابتکار نویسنده و شاعر در بیان افکار و اندیشه های اجتماعی نیز پرداخته شود؛ زیرا ادبیات از اقسام هنـر محسـوب میشود و زیبایی از عناصر مهم آثار ادبی و ویژگی جدانشدنی آن است و آنچه اثر ادبـی را از آثـار غیرادبـی متمـایز مـیکنـد، همین عنصر است .
١-٣- سؤالات و فرضیه ها برخی از سؤالات این پژوهش عبارت اند از: آیا میتوان در یک روش نقد ابتکاری، محدودیت و یک جانبه نگـری نقـدهای رایج را برطرف کرد؟ در صورت یافتن روش جدید، کدام دسته از آثار را میتوان ذیل آن بررسـی کـرد؟ آیـا داسـتان سـه تـار آل احمد ظرفیت چنین نقدی را دارد؟ در داستان سه تار، به کارگیری عناصر فنی و زیباییشناسی چـه تـأثیری در انتقـال پیـام و اندیشه دارد؟ فرضیه های این پژوهش نیز از این قرارند: با یک ابتکار میتوان دو یا چند نوع نقد را تلفیق و ترکیب کـرد و تـک بعـدیبـودن آنها را اصلاح کرد؛ نقد جامعه شناختی را میتوان با نقد فنی و زیباییشناختی آمیخت ؛ آثار ادبـی بـا درون مایـۀ اجتمـاعی، در ایـن حوزه قابل بررسیاند؛ داستان سه تار آل احمد نمونۀ مناسبی است که در این حوزه قابل بررسی است .