چکیده:
واقعیت تلخ رویاروییهایی درونی که امروزه جهان اسلام بدان دچار است، بسیاری از اندیشمندان را به چاره اندیشی واداشته است. گرهگشایی از وضعیت موجود هیچ راهی جز گفتگو ندارد. این نوشتار پس از مروری بر مفهوم گفتگو و برخی ویژگیهای آن، با تکیه بر تجربة زیسته (Lived Experience) به اهمیت گفتگوی ایرانی ـ عربی و زمینه های آماده برای موفقیت آن و قابلیت تعمیم الگوی این گفتگو برای همة دیگر انواع گفتگوها در امت اسلامی پرداخته است و سپس ضمن اشاره به برخی بایستگی های گفتگو، شناخت طرفین از یکدیگر را به صورت ویژه و به عنوان گام نخست برای گفتگو مورد بررسی قرار داده و پیشنهاد کرده است جریانهای فکری جهان عرب و ایران با تکیه بر پنج مؤلفه تبارشناسی، موقعیت، مبانی فکری و دینی، پایگاه اجتماعی و موضعگیری نسبت به مسائل اصلی امت اسلامی و از دو منظر خود و دیگری مورد شناسایی قرار گیرند. لازمة این کار تأسیس یک دبیرخانه در یکی از نهادهای مورد اعتماد اندیشمندان جهان اسلام است.
خلاصه ماشینی:
گونه شناسی جریان های فکری ایران و عرب ؛ گام نخست برای گفت وگو محسن الویری * چکیده واقعیت تلخ رویار نگرانی خود را از ادامة وضعیت کنونی بیان کرده اند.
اکنون باید به این پرسش پاسخ داد که برای مشکلات مشترک جامعة اسلامی چه بایـد کرد؟ و از کجا باید آغاز کرد؟ روشن است که اگر قرار باشد هر کس فقط از دیدگاه خود بـه ایـن موضـوع بنگـرد و راه حلی پیش نهاد کنـد و بـا درسـت انگاشـتن یافتـة خـود همـة تـوان خـویش را صـرف محقق ساختن همان راه حل و واداشتن دیگران به پیروی از خـود نمایـد، پیچیـدگی اوضـاع بیش تر و گرهی بر گره های سخت کنونی افزوده خواهد شد.
شاید به همین دلیل حجم تحلیل ها و بررسی های مربوط به چیستی و ابعاد گفت وگو از سال ١٩٦٠ به این سو روزافزون بوده است ٤، اما گفت وگو به مثابة راه برد یا روش ٥ در دهـه هـای معاصر با تبیین یورگن هابرماس (١٩٢٩) ذیل نظریة کنش ارتباطی و در بستر حوزة عمومی 6 در حکم مهم ترین ابزار تفاهم و تبادل نظر جایگاهی بلند یافت .
١. ٤ بایستگی های گفت وگوی ایرانی ـ عربی همان گونه که ذکر شد، برای آن ها که دغدغة حل مسائل امت اسلامی را دارند هـیچ راهـی جز گفت وگو وجود ندارد و همین که تاکنون اقدامی جدی در این زمینـه صـورت نگرفتـه موجب ازدست رفتن فرصتی عظیم شده است .
در ایـن نوشـتار گـردآوری اطلاعـات و تـدوین شاخصـه هـایی بـه منظـور نشـان دادن گرایش های مختلف فکری ایران و جهان اسلام را به منزلة نخسـتین گـام بـرای گفـت وگـو پیش نهاد می کنیم ؛ یعنی کوشش برای شناخت طرفین گفت وگو از یـک دیگـر پـیش از هـر گفت وگویی .