چکیده:
منافق، یکی از سنخهای اجتماعی است که از رهگذر ارتباط با دیگران پدید آمده و محصول کنش و توقّعات دیگران از چنین فردی است. انسان متظاهر، دوچهره کاملاً متضاد دارد، در حالیکه انسان سالم، ظاهر و باطناش هماهنگ است. وجدان جمعی ایرانیان در ظاهر و زبانی، تظاهر را نهی میکند اما، برخی تحقیقات نشان میدهد تظاهر، بهعنوان یک مهارت اجتماعی و راهکاری برای رسیدن به اهداف، تلقی میشود. مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است که عوامل ساختاری تظاهر در ایران کدامند؟ برای دستیابی به اینمهم، با استفاده از روششناسی انتقادی و تمرکز بر مدلهای تئوریک و مفهومی سعی شده ساختارهای پنهان جامعه واکاوی شود. مقاله، ابتدا با مفهومشناسی «نفاق» و «ریا» و مشخصکردن مراد از تظاهر آغاز میشود؛ سپس با الهام از نظریه ماکیاولی و همچنین «جامعه رسمی و غیررسمی» و تأمل در ساختارهای موجود، عوامل تظاهر را برشمرده است. یافتههای پژوهش در سه سطح کلان؛ میانی و خرد مشخص شدهاند. با رویکرد تضاد، میتوان «تعارض میان ارزشهای رسمی و غیررسمی» در ایران را بهعنوان لایه زیرین و پنهانی دانست که عوامل متعددی (عوامل میانی) از آن ناشی میشود. کسب منفعت و منزلت نیز در سطح خرد معرفی شده است.
The hypocrite is a social type that has come about through communication with others and is the product of the action and the expectations of others from such a person. A hypocrite has two opposite faces, while a healthy man is in harmony with his appearance. Apparently, the collective conscience of Iranians denies the pretense, but some research suggests that its regarded as a social skill and a means to achieve goals.
This article seeks to answer the question of what are the structural factors of pretense in Iran. To achieve this, we have tried to identify the hidden structures of the society, using the critical methodology and focusing on theoretical and conceptual models. The essay first begins with the conceptualization of "hypocrisy" and "duplicity" and to characterize the meaning of pretense. Then, inspired by the Machiavellian theory, as well as the "formal and informal society," theory and with a contemplation of existing structures, it enumerates the elements of pretense. Findings of the research are indicated in three levels of macro, middle and micro. With the conflict approach, the "conflict between formal and informal values" in Iran can be considered as the underlying and hidden layer that several factors (middle factors) arise from it. The acquisition of profits and dignity is also presented at the micro level.
خلاصه ماشینی:
سوال اصلی مقاله این است که: با توجه به نظام اسلامی حاکم بر ایران، چرا شاهد پدیدهای به نام تظاهر و ریاکاری میان مردم هستیم و چه عواملی باعث شیوع این پدیده در ایران شده است؟ مفهومشناسی الف) نفاق از میان واژگان نفاق، تظاهر، ریاء، دو رویی، توریه و تقیه - علیرغم اختلاف معانی تا حدودی با یکدیگر مترادف هستند - شهرت و کاربرد «نفاق» از بقیه بیشتر است و بهنوعی ریشه معانی واژگان دیگر است.
بهعنوان مثال، بسیاری از افراد ممکن است خود را به ظواهر دینی بیارایند تا بتوانند از حقوق شهروندی و مزایای اجتماعی و اقتصادی که ممکن است در نتیجۀ این آراستگی به ظواهر دینی نصیب آنها شود برخوردار شوند، این وضعیت (تظاهر به دینداری) اگر بهصورت جمعی و الگویافته تعریف شود؛ یعنی عده زیادی بهطور مشابه یکنوع عمل ریاکارانه را انجام دهند و جامعه نیز در مواجهه با این ریاکاری، با نوعی تسامح و مدارا رفتار کند، تظاهر اجتماعی است؛ بهعبارتی جامعه بهنوعی این ریاکاری را پذیرفته، معنای آن را میفهمد و درعینحال بهعنوان ضرروت اجتماعی یا توجیهی دیگر آن را پذیرفته است.
بهعنوان مثال، فرد یا افرادی که در یک حزب سیاسی فعالیت میکنند و در باورها، ارزشها و منافع با حکومت تعارض دارند را در نظر بگیرید؛ از آنجا که این افراد، باورها و ارزشهای رسمیرا قبول ندارند، سعی میکنند برای مخفی نگهداشتن هویت منافقانه خود، ضمن پیوند با دیگر مراکز قدرت رسمی و غیررسمی، گروههایی را که در اعتقاد و کنشهای اجتماعی با آنها وجوه اشتراک دارند، به خود نزدیک کنند و بهتدریج منافع مشترک بیشتری را میان خود تعریف کنند.