چکیده:
در مقاله حاضر ضمن مرور اجمالی بر نحوه شکلگیری جامعهشناسی و آموزش آن در ایران به چالش ها و سنت
های درون آن توجه شده است. در گذر زمان، آموزش جامعه شناسی در ایران از علمی صرفا حاشیه
ای به حوزه اصلی بحث و گفتگو تبدیل شده و نظر بسیاری از سیاستمداران، روشنفکران و منتقدان را به خود جلب کرده است. وضعیت جدید جامعه شناسی در ایران با ضرورت های جدید در بازسازی جامعه ایرانی پس از انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق و دوره اصلاحات اجتماعی و سیاسی از 1376 تا زمان حاضر توام می
باشد. شرایط پیش آمده، زمینه دستیابی سنت مدرن را فراهم کرده است. ابهامات و مناقشات ریشه
دار در سنت کلاسیک جامعه
شناسی،
جامعه
شناسان را به سوی ایجاد تغییرات بنیادی به لحاظ مفهومی، روشی، موضوعی و بینشی کشانیده است. اگر اصلی
ترین مساله سنت جامعه
شناسی کلاسیک هویت
یابی آن بود، مساله اصلی و عمده در سنت جدید جامعه
شناسی، دفاع از جامعه مدرن و استقرار آزادی و دموکراسی و ساختن جامعه
ای سالم
تر است.
خلاصه ماشینی:
آموزش جامعه شناسی ، جامعه ایرانی ، جامعه مدرن مقدمه شکل گیری جامعه شناسی در ایران، مصادف با طرح برنامه های توسعه از دهه ١٣٢٠ مـی باشـد؛ زیـرا جامعـه شناسـی ، یکی از علوم جدیدی است که در مجموعه معارف و علـوم از طریـق سـاماندهی وزارت علـوم و تأسـیس دانشـگاه تهران به عنوان اولین دانشگاه رسمی کشور مطرح شد.
سنت های دوگانه جامعه شناسی در ایران در این شرایط طبیعی است که عدهای بدون اغراض سیاسی و منافع گروهی به طرح سؤال همیشگی مربوط به اعتبار جامعه شناسی بپردازند: آیا جامعه شناسی دانش و معرفت معتبری در میان علوم و معارف دیگر است یا خیـر؟ اعتبـار جامعه شناسی به دلیل توانایی در فهم مسائل جدید است یا این که ابزاری شدن آن در ارتباط با اهداف توسعه است ؟ به عبارت دیگر، این سؤال مطرح است که جامعه شناسی چه نوع علمی است ؟ چون قصد اصلی پاسخ به سؤالات فوق بر اساس وضعیت جامعه شناسی در ایران است تا وضعیت جامعه شناسـی در جهان، کار سخت تر و احتمالا چالش برانگیزتر خواهد شد؛ زیرا در این میان داوری در مورد آنچـه مـا بـه عنـوان جامعه شناس، دانشجوی جامعه شناسی ، محقق و ناظر و داور جامعه شناسی در حال انجام آن هستیم به پـیش خواهـد آمد.
با نگاهی کلی به آثار چاپ شده در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی از سـال ١٣٣٧ تـا انقـلاب اسـلامی در ١٣٥٧ و مقایسه آن با کتابهای به چاپ رسیده در مراکز و مؤسسات انتشاراتی بعد از انقلاب از سال ١٣٥٧، هم چنان ملاحظه می شـود که معرفی دانش جدید جامعه شناسی در گذر زمان از اصلی ترین اهداف جامعه شناسان و علاقه مندان بـه جامعـه شناسـی بـوده است .