چکیده:
کولاک برف مخاطره ای جوی است که رخداد آننظمسامانه های حمل و نقل وانتقال انرژی را برهم می زند. از اینرو هدف این پژوهش شناسایی الگوهای همدید و بررسی کمیت های پویایی و گرماپویایی موثر در رخداد کولاک فراگیر برف در شمال غرب ایران، که از مناطق مستعد رخداد این پدیده است، می باشد.ابتدا روز نمونه با کولاک فراگیر روزیدر نظر گرفته شد که در آن بیش از 50 درصد ایستگاه های همدید منطقه کدهای هوای حاضر بین 36 تا 39 را در آن روز ثبت کرده باشند.در ادامه پس از شناسایی روزهای رخداد این پدیده طی دوره زمانی 2009-1987، جهت تحلیل همدید داده های 4 بار در روز فشار، دما، امگا، رطوبت ویژه، مولفه های مداری و نصف النهاری در تراز دریا، 1000، 850 و 500 هکتوپاسکال از پایگاه هایNCEP/NCARدریافت و نقشه های آن با نرم افزار GrADSترسیم گردید. نتایج بررسی چشمی 11 مورد کولاک فراگیر،دو الگوی متفاوت را نشان داد. در ترازهای زیرین جو شیو فشار بین پرفشار شمال اروپا و کم فشار مدیترانه سبب ایجاد ناپایداری می گردید و در ترازهای بالایی جو گسترش ناوه شمال روسیهشرایط واگرایی بالایی را فراهم می کرد.در پایانبررسیشاخص های ناپایداری در سه ایستگاه جو بالای منطقه(ایروان، تبریز و کرمانشاه)نشان داد که شاخصTTشرایط ناپایداری را بهتر از سایر شاخص ها آشکار می کند.
خلاصه ماشینی:
لنا٩ و همکاران (٢٠٠٧)، الگوهاي جوّي 1 - Coleman & Schwartz 2 -Marwiz & Toth 3 -Changnon 4 -Mackenzie River 5 -Stephen 6 - Robert 7 - Jansa & et al 8 - William & et al 9 - Lana رويداد بارش هاي سنگين در جزاير بارليک را بررسي کردند و اين نوع بارش ها را در ارتباط با سامانه هاي چرخندي شمالي دانسته اند.
مطالعۀ همديد سوز بادهاي فراگير شمال غرب کشور نيز بيانگر اين بود که دو الگوي پشتۀ بندالي و پشته گذرا در تراز مياني جو و استقرار کم فشار روي غرب و شرق اروپا يا درياي بارنتز شرايط ايجاد سوز باد را فراهم کرده است (روستا، ١٣٨٩).
ب - ٩ دسامبر ٢٠٠٢ (روز قبل از کولاک): طي اين روز در تراز دريا شاهد حرکت شرق سوي سامانه پرفشاري شمال اروپا و گسترش زبانه هاي آن روي درياي مازندران هستيم که با کم فشاري که در جنوب آن قرار دارد شيو فشاري 1 - Northern Hemisphere Circumpolar Vortex (NHCPV) 2 -Frauenfeld & Davis 3 -Wrona شديدي ايجاد کرده و موجب وزش شديد باد در غرب ترکيه شده است (شکل ٦- الف ).
ج - ١٠ دسامبر ٢٠٠٢ (روز رخداد کولاک): در تراز دريا پرفشار شمال اروپا قويتر شده و با گسترش زبانه هايش روي شمال ترکيه و درياي مازندران با کم فشار مديترانه اي که با حرکت شرق سو تا شمال غرب کشور گسترش يافته شيو شديد فشاري و در نتيجه آن جريان باد شديدي را ايجاد کرده است (شکل ٧- الف ).