چکیده:
این مقاله تلاش دارد تا تاثیر جهت گیری سیاست خارجی را بر توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار دهد. براین اساس سئوالی که مطرح میشود این است که نفس جهتگیری هر گفتمان در سیاست خارجی به چه صورت بر توسعه اقتصادی ایران تاثیرگذاشته است؟ فرضیه اصلی این پژوهش آن ا ست که شاخصههای اقت صاد ایران همچون سرمایه گذاری مستقیم خارجی، رشد تولید ناخالص داخلی و صادرات و واردات غیرنفتی در دولتهای خاتمی، احمدی نژاد و روحانی تحت تاثیر نوع جهت گیری سیاست خارجی آنها بوده است. نتایج تحقیق نشان میدهد صرف نظر از عناصر ثابت در سیاست خارجی ایران، سایر اقدامات سیاست خارجی ایران را میتوان در چارچوب گفتمانهای حاکم بر هر دولت ارزیابی کرد. هریک از این گفتمانها؛ در چارچوب
عناصر ثابت و ساختاری سیاست خارجی ایران، شیوه خاص خود برای ت عا مل با دن یا را برگز یدند که تاثیرات خاص خود را بر رو ند توسعه اقتصادی ایران داشته است. بدین ترتیب که شاخصههای مذکور در دوره خاتمی روند مثبت و در دوره احمدی نژاد روندی منفی و در دوره روحانی تحت تاثیر اجرایی نشدن برجام توسط غرب روندی نوسانی را نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
براین اساس سئوالی که مطرح میشود این است که نفس جهتگیری هر گفتمان در سیاست خارجی به چه صورت بر توسعه اقتصادی ایران تأثیرگذاشته است؟ فرضیه اصلی این پژوهش آن است که شاخصههای اقتصاد ایران همچون سرمایه گذاری مستقیم خارجی، رشد تولید ناخالص داخلی و صادرات و واردات غیرنفتی در دولتهای خاتمی، احمدی نژاد و روحانی تحت تأثیر نوع جهت گیری سیاست خارجی آنها بوده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار2: مقایسه نرخ تولید ناخالص داخلی(GDP) در دولتهای خاتمی و احمدی نژاد در دوره دولت یازدهم و دوازدهم، این شاخص دچار افت شده است.
از این رو بر این اساس در این پژوهش، در تلاش برای پاسخ دادن به این سوال که در دولتهای خاتمی، احمدی نژاد و روحانی سیاست خارجی چه تأثیری بر روند توسعه اقتصادی داشته است، به بررسی نسبت این دو مفهوم با یکدیگر در شاخصهای سه گانه سرمایه گذاری خارجی، رشد تولید ناخالص داخلی و توسعه صادرات و واردات غیرنفتی پرداختیم.
نتایج تحقیق نشان داد که شاخصههای سه گانه در دولت خاتمی و تحت تأثیر سیاست خارجی تنش زدایی شاهد رشد تولید ناخالص داخلی، افزایش سرمایه گذاری خارجی(بواسطه سیاستهای تنظیم و تاسیس سازمان خاص مربوط به این امر) و توسعه صادرات و کاهش واردات غیرنفتی بوده است.
در دوره احمدی نژاد علیرغم اینکه در سالهای اولیه(بواسطه سیاستهای دولت اصلاحات) شاهد توسعه صادرات غیرنفتی و تراز مثبت تجاری و نیز افزایش سرمایه گذاری خارجی بوده با اینحال اتخاذ سیاست توسعه واردات به جای صادرات و سیاست خارجی تقابلی باعث افت سرمایه گذاری خارجی، توسعه واردات بویژه از نوع مصرفی(تحت تأثیر درآمدهای نفتی) و کاهش رشد تولید ناخالص داخلی شده بود.