چکیده:
برای وقوع بارش، شرایط دینامیکی و ترمودینامیکی خاصّی مورد نیاز است. گاهی شدّت عملکرد و ترکیب غیر معمول این شرایط باعث رخداد بارشهای شدیدی میشود که معمولاً این بارشها خارج از رژیم بارشی و محیطی مکانِ رخداد هستند؛ بنابراین، محیط نمیتواند واکنش بهینه را نسبت به این ناهنجاری انجام دهد و خسارات جبرانناپذیری به زیستبوم وارد میآید. بارش 29 تیرماه 1380 یکی از مخرّبترین بارشهای اتّفاقافتاده در شهرستان مشکینشهر است. این بارش باعث خسارات جانی - مالی فراوان ازجمله کشتهشدن 33 نفر از مردم شهرستان شد. در این مطالعه بهمنظور آگاهی از شرایط ترمودینامیکی جوّ متناظر با این روز بارشی، از دادههای شبکهای، دما، ارتفاع ژئوپتانسیل و نم نسبی با تفکیک مکانی 125/0*125/0 با گامهای ارتفاعی 25 و 50 هکتوپاسکال از تراز 1000 تا 200 هکتوپاسکال استفاده شد. با کاربرد معادلات فیزیکی - ترمودینامیکی، نمودارهای ترمودینامیکی نیمرخ قائم جوّ برای نقطهای با عرض 375/38 درجة شمالی و طول 625/47 درجة شرقی شبیهسازی شد. شبیهسازی نمودارهای ترمودینامیک و محاسبة شاخصهای فیزیکی، با پایشهای زمانی ششساعته برای این روز بارشی نشان داد که مهمترین عامل ایجاد این بارش، لایهبندی متفاوت رطوبت لایههای قائم جوّ بوده، بهصورتی که دمای پتانسیل تر و دمای پتانسیل معادل، نسبت به ارتفاع از ساعات قبل از شروع بارش تا آغاز بارش، روند کاهشی تندی را طی کردهاند. این خصوصیات باعث شکلگیری یک ناپایداری پنهان یا پتانسیل در ساعات قبل از شروع بارش شده بود که در هنگام بارش با دخالت سامانة دینامیکی و همرفت حرارتی، ناپایداری پتانسیل به بالفعل تبدیل و سبب رخداد بارش رگباری و مخرّب شده است.
Certain dynamic and thermodynamic conditions are required for the occurrence of precipitation. Sometimes, the intensity of the unusual operation and combination of these conditions causes severe precipitation, which usually occurs outside the perimeter and perimeter of the occurrence. Therefore, the environment cannot provide an optimal response to this abnormality and irreparable damage to the ecosystem. The July 29, 2001, precipitation is one of the most devastating events in Meshkinshahr. This caused a lot of financial losses, including the deaths of 33 people in the city. In this study, from the thermodynamic conditions of the atmosphere corresponding to this rainy day, the network data, temperature, geopotential height and relative humidity with a spatial resolution of 0.125 * 0.125 with steps of 25 and 50 hPa from 1000 to 200 hPa are used. Using the thermodynamic physical equations, the thermodynamic diagrams of the vertex column were simulated for a point with a width of 38.375 degree north and a length of 47.625 degrees east. The simulation of thermodynamic diagrams and calculation of physical indices with six hour time observation for this rainy day revealed that the most important factor in causing this rainfall is the different layering of humidity of the vertical layers, in which the potential temperature and equivalent potential temperature are higher than the hours before the beginning of precipitation to the beginning of precipitation, the trend is decreasing. These properties caused the formation of a hidden instability or potential during the hours prior to the start of precipitation, which, during the precipitation, was interchanged with the dynamic system and thermal convection, the instability of the potential turned into actual and caused the occurrence of flooding and destructive precipitation. <br /><strong><em> </em></strong>
خلاصه ماشینی:
شـبیه سـازی نمودارهـای ترمودینامیـک و محاسبۀ شاخص های فیزیکی، با پایش های زمانی شش ساعته برای ایـن روز بارشـی نشـان داد کـه مهم ترین عامل ایجاد این بارش ، لایه بندی متفاوت رطوبت لایه های قائم جو بوده ، به صورتی که دمای پتانسیل تر و دمای پتانسیل معادل ، نسبت به ارتفاع از ساعات قبل از شروع بارش تـا آغـاز بـارش ، روند کاهشی تندی را طی کرده اند.
از آنجا که شهرستان مشکین شهر فاقد ایستگاه رادیوگمانه بوده و هدف پژوهش حاضر نیـز تبیـین شـرایط قـائم توده هوای واقع بر سطح شهرستان و آگاهی از چگونگی لایه بندی قائم جو است ، از این رو سعی شد که با بهـره گیـری از داده های شبکه ای با تفکیک مکانی ٠/١٢٥* ٠/١٢٥ درجه ، در پایش های زمانی شش ساعته ، متغیرهای اصلی جـو مانند دما، نم نسبی و ارتفاع ژئوپتانسیل برای ترازهای فشار ٨٥٠ تا ٧٥٠ با گـام هـای ارتفـاعی ٢٥ هکتوپاسـکال و از ٧٥٠ تا ٢٠٠ هکتوپاسکال با گام های ارتفاعی ٥٠ هکتوپاسکال از ECMWF١ استخراج و با اعمال معـادلات فیزیکـی بر روی آن ها، سایر پارامترهای مورد نیاز پژوهش که قابل اندازه گیری نیستند برآورد شد.