چکیده:
این مقاله به بررسی عملکرد و نفوذ دکتر آرتور میلسپو و هیات همراهش با تکیه بر اسناد
و روزنامههای وقت و هم چنین مذاکرات مجلس شورای ملی پرداخته است. میلسپو ریاست
دومین هیات اقتصادی آمریکایی را برعهده داشت که با هدف ساماندهی وضعیت اقتصادی
ایران در مجموع دو بار ماموریت یافت به ایران سفر کند. پیش از او گروهی که ریاست آن با
مورگان شوستر بود با درخواست مجلس شورای ملی وارد آیران شده بود. میلسپو بار نخست
در سال ۱۳۰۱ وارد ایران شد. او در این دوره که ۵ سال طول کشید با اختیارات وسیع رئیس
کل مالیه ایران بود. وی در سال ۱۳۲۱ نیز به ایران امد و این بار نیز ریاست کل دارایی ایران به
وی واگذار شد. نتیجه فعالیت این گروهها در نهایت برای ایران ناموفق بود و آنها در اثر رقابتی
که میان دولتهای استعماری در ایران وجود داشت در نهایت مجبور به ترک ایران شدند.
خلاصه ماشینی:
چندسال بعد کنگره آمريکا ليحه تأمين بودجه کاردار و سرکنسول آمريکا را در ايران تصويب کرد و نخستين وزيرمختار آمريکا در ايران به نام ساموئل گرين بنجامين در سال ١٢٦١خ /١٨٨٣م از طرف رئيس جمهور چستر آلن آرتور، به منظور حمايت از ميسيونرهاي مذهبي و انجام مأموريت هاي سياسي ، عازم اين کشور شد و سفارت آمريکا در تهران تأسيس شد (بنجامين ، ١٣٦٣: ٤؛ يسلسون ، ١٣٦٨: ٥٦).
او با اين توجيه که ايالات متحده به دليل پيشرفت هاي علمي و اقتصادي ، موقعيت جغرافيايي و نداشتن سياست استعماري مي تواند نظام اداري و مالي ايران را دگرگون سازد (ميرزاصالح ، ١٣٨٤: ٧٥٨)، ليحه استخدام مستشاران را تقديم مجلس کرد (مکي ، ١٣٧٤: ٤٣٦).
اين ليحه در جلسه يکصد و نوزدهم مجلس به تصويب وکل رسيد و ميلسپو در سمت رئيس کل ماليه ايران ، به مدت پنج سال براي اداره امور مالي کشور به استخدام دولت درآمد (احيائي : ١٣٨٢: ٤٠).
چون ليحه ماليات بر درآمد به ضرر تجار و مالکان بزرگ بود و تعداد آن ها در مجلس سيزدهم شوراي ملي زياد بود، در بررسي دچار تعلل و تأخير شد و ميلسپو براي تصويب ليحه استخدام ٦٠ مستشار آمريکايي با سفير آمريکا در تهران مکاتبه کرد و در پي مل قات او با شاه و نخست وزير حمايت آن ها را جلب کرد و مجلس به دولت اجازه داد تا ٦٠ نفر مستشار مالي آمريکايي بدون مراجعه مجدد به مجلس استخدام کند )ميلسپو، ١٣٧٠: ١٠٧).