چکیده:
تعریف کلاسیک از دروغ در دنیای غرب، متشکل از سه مولفه است: ۱. جملهای خطایی گفته شود ۲. گوینده از خطا بودن آن مطلع باشد ۳. گوینده قصد فریب مخاطب را داشته باشد. در اواخر قرن بیستم تعریف سه مولفهای و بهخصوص مولفه سوم آن (قصد فریب)، با مخالفهای جدی روبهرو شده و تعریفهای جدیدی از دروغ ارائه گردید. در تعریفهای جایگزین از واژه اظهار کردن (assertion) استفاده و تلاش میشود با تامل در این واژه، مواردی همچون شوخی، لطیفه، تئاتر و... را از ذیل تعریف دروغ خارج کنند. در اغلب تعریفهای ارائهشده نزد فیلسوفان و فقها از واژه اخبار و گزارش دادن استفاده شده است. این واژه (اخبار) بهخوبی شوخی و لطیفه را از ذیل دروغ خارج میکند چراکه در آنها اخبار از امر دیگر، وجود ندارد؛ درنتیجه اندیشمندان مسلمان قصد فریب را جزء مولفههای دروغ در نظر نمیگرفتند. این مقاله بیان میکند که چگونه دقت در دو واژه اخبار و اظهار کردن ما را از لحاظ کردن قید «قصد فریب» بهعنوان یکی از مولفههای دروغ بینیاز میکند.
خلاصه ماشینی:
اينکه دقيقا منظور او از «خود را باورمند به چيزي نشان دهد که بدان باور ندارد» 3 چيست؟ آيا به اين معناست که کاري انجام دهيم تا ديگران سخن ما را باور کنند و يا به اين معناست که گوينده قصد دارد تا شنوندگان باور کنند که او به محتواي جمله معتقد است و يا اعلام اين است که باوري جزء دارايي فرد است؟ (Ibid: 339-342) بهعلاوه مطابق تفسير ديويدسون، وانمود کردن بدون کلام را بايد دروغ بدانيم درحاليکه شهودا دروغ نيازمند لفظ است.
4. جمله p خطا باشد (Fllis, 2009: 21) اما گاهي اوقات حتي اگر شاهدي مبني بر اينکه گوينده محتواي سخنش را باور دارد، در دست نباشد، باز هم شخص، دروغگو خوانده ميشود بهعنوان مثال دانش آموزاني که تقلب کردهاند و ناظم تقلب آنها را فهميده است در نظر بگيريد.
در مثالي که ذکر شد باور فرد، در دروغگو بودن يا دروغگو نبودن او دخيل است؛ اگر فرد باور داشت که در موقعيت شوخي است کلامش دروغ نيست، درنتيجه ضمانت صدق واقعي ملاک نيست بلکه بايد اين را لحاظ کنيم که گوينده معتقد است ضمانت صدق وجود دارد يا خير؟ (Ibid: 29) اشکالاتي به تعريف کارسون اشکال نخست توسط سورنسون مطرح شده است.
البته حتي در اين حالت هم ميتوان با تغييري کوچک، تعريف را اصلاح کرد و آن اينکه جمله خطايي که گوينده باور به خطا بودن آن دارد گفته شود و گوينده قصد تضمين صدق جمله را داشته باشد.
اين شخص مطابق تعريف غربي، دروغگو نيست چرا که از نظر آنان لازم است شخص به خطا بودن جمله باور داشته باشد.