چکیده:
وجود نا امنی های اجتماعی و اقتصادی، بی ثباتی و متزلزل بودن شرایط حقوقی و بی قانونی، در دوره قاجار نارضایتی مردم را فراهم آورد. به دنبال آن گسترش روابط ایران و اروپا در قرن 13ه.ق و شکست ایران در جنگ با روسیه، باعث ایجاد تحولات وسیع در ساختار اقتصادی و فرهنگی و پیدایش اندیشه های اصطلاح طلبانه در این عصر گردید. تداوم جریان اصلاحات در دوره های بعد، مقدمات لازم را در راستای ظهور موسسات تمدنی و پدیده های فکری نو، همانند انتشار روزنامه های دولتی و غیر دولتی برون مرزی، احداث مدارس و ترجمه و تالیف کتابهای جدید را در دوره ناصری و مظفری به دنبال داشت. این تحولات باعث ایجاد تفکرات نو گرایانه و ظهور اقشار جدید، روشنفکر و نوگرا گردید، که تمام سعی و تلاش آنها ایجاد تغییر در ساختار سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و تلفیق این ساختار با تفکر سنتی جامعه ایران بود. تداوم این روش؛ استقرار مشروطه را در ایران به دنبال داشت. بنابراین نهضت مشروطه به عنوان نقطه عطفی در مبارزات مردم ایران به شمار می رود و جامعه ایرانی، رستاخیز بزرگی را در راه ایجاد و بسط قانون، عدالت و برابری اجتماعی آغاز کرد. در این تحقیق سعی شده به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی کلی عوامل داخلی و خارجی ایجاد کننده جنبش مشروطه از دیدگاه تاریخی پرداخته شود و چرایی و چگونگی این جنبش مورد مطالعه قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
با رشد روز افزون صنایع در کشور های غربی و گسترش تحولات پیچیده سرمایه داری در غرب، بورژوازی جدید به واسطه افزایش تولید کالاهای صنعتی، از سویی برای صدور کالا و بدست آوردن مواد خام نیاز به بازارهای تازه داشت و از سوی دیگر برای حفظ بازار و نیل به اهدافش، خود را ملزم به ایجاد مستعمره و مناطق تحت نفوذ در کشورهای دیگر می دید؛ تا به قدرت سیاسی لازم دست پیدا نماید، و ایران دوره قاجار یکی از بهترین مناطق جهت نفوذ سیاسی و بازاری برای دو قدرت استعماری این زمان روس و انگلیس محسوب می شد(آجودانی،1381: 58).
تنظیم یک رشته قوانین اصلاحات در انگلستان و انقلاب کبیر فرانسه، تنظیم قانون اساسی در ایتالیا، گرایش چهار کشور آلمان، دانمارک، فرانسه و اطریش به مشروطه و تحولات در مصر و بالکان، و همچنین تاسیس کنگره ملی هند، علاوه بر بیداری ملل از خواب غفلت و نجات اقوام از بندگی؛ در بدست آوردن آزادی و حقوق حقه بشریت در تاریخ حائز اهمیت بود و تمام دنیا را دچار اندیشه و شگفتی کرد(حائری، 1360: 15-17).
ق که آغاز حکومت ملی بود ربع قرن گذشت؛ اما با شروع اصلاحات و رفت و آمدها به اروپا مسایل مهمی در ایران رواج پیدا کرد؛ که خود زمینه ساز انقلاب مشروطه و بیداری مردم به شمار می روند از آن جمله: دبستان بنیانگذار دبستان در ایران میرزا حسن رشدیه می باشد.