چکیده:
ریزش برف سنگین فصل سرد زاگرس مرکزی مشابه دیگر رخداد های جوی، تحت تاثیر الگوهای گردش عمومی جو و پراکندگی فشار سطح زمین است. در این پژوهش به منظور تعیین الگوهای جوی و شرایط دینامیکی ریزش برف سنگین در محور کوهستانی، دادهای روزانه ایستگاه همدید بروجن، شهرکرد، کوهرنگ و لردگان برای سال 1987- 2010 از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. در ادامه روز برف سنگین با معیار میزان بارش بیش از 15 میلیمتر و دمای زیر صفر و بررسی کد دیدبانی 70-75 (کد دیده بانی بارش برف) تعیین و تعداد 136 روز مشترک برف سنگین مبنای مطالعه قرار گرفت. به منظور تعیین الگوهای جوی، روش تحلیل مولفه اصلی با آرایه S بر روی ماتریس داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال استفاده شد. نتایج نشان داد، هفت الگوی سینوپتیک ریزش برف سنگین در محور کوهستانی زاگرس را موجب می شوند. چنانکه در این روزها، محور ناوه شرق مدیترانه در غرب ایران، منطقه مطالعه نزدیک به محور ناوه ومنطقه ناپایداری شدید قرار دارد. همزمان شیب فشار سطوح پایین جو در شمال و جنوب منطقه به ترتیب در ارتباط با تاوایی مثبت قوی در زاگرس مرکزی و تاوایی منفی قوی بر روی قفقاز در شمال و شرق دریای عمان در جنوب شدید می باشد. از طرفی کم فشار مرکز و شمال شرق ایران با تاوایی مثبت و وجود پرفشار قوی سیبری تا مرز شرقی ایران موجب تداوم و ماندگاری شرایط دینامیکی فوق در منطقه مطالعه می گردد. در روزهای بارش برف سنگین پرفشار قوی سیبری از شمال ایران و دریای خزر با پرفشار قفقاز ترکیب شده و در ارتباط با تاوه قطبی در سطوح میانی جو جریان هوای سرد به منطقه مطالعه را موجب می شوند. همچنین جریانات مرطوب از دریای سیاه و مدیترانه با حرکت چرخندی در غرب ایران با گذر از خلیج فارس به منطقه کوهستانی زاگرس مرکزی می رسند. در همه الگوها، هم دمای صفر درجه در جنوب منطقه و بر روی خلیج فارس نشان از ورود توده های سرد و مرطوب تا عرض های پایین و ریزش برف سنگین در بام ایران دارد.
The Central Zagros cold season with abundant snowfall that other event such as climate, influenced by the atmosphere circulation patterns and distribution of surface pressure of Earth. In this study, to determine weather patterns and dynamical conditions of heavy snowfall in the mountain roads, daily data of synoptic station: Borougen Branch, Koohrang and Lordegan for the year 1987- 2010 of Iran Meteorological Organization received. In the following, days of heavy snow to use of index measure rainfall more than 15 mm and below-freezing temperatures and check the monitor code 70-75 (Code scout snow), 136 days of heavy snow was determined. In order to determine weather patterns, principal component analysis matrix array S on 500 hPa geopotential height data was used. The results showed that heavy snowfall in the mountainous roads of Zagros cause to seven synoptic patterns. As trough of the east Mediterranean is west of Iran and study area is close to the region's extreme volatility. At the same time low pressure gradient in north and south of the study area Caucasus is severe, respectively, associated with strong positive vorticity in the study area, and strong negative vorticity on the East of Oman in the south and Caucasus area in north. However, low pressure center and the North East with strong positive vorticity and high pressure of Siberia to the eastern border of Iran is the continuation and sustainability under the dynamic conditions in the study area. During heavy snowfall strong high pressure of Siberia combined from the north of Iran and the Caspian Sea with high-pressure of Caucasus in relation to Polar vortex in the middle levels of the atmosphere Caucasus cold air streams in the study area. The humid currents from the Black Sea and the Mediterranean by the cyclone flow in the West of Iran through the Persian Gulf region flows to the Zagros Mountains. In all atmospheric patterns, the temperature of zero degrees in the south on the Persian Gulf region and the arrival of masses of cold and wet down to widths And heavy snowfall in the roof of Iran.
خلاصه ماشینی:
در این ارتباط مطالعات زیادی در مناطق مختلف انجام شده است ، از جمله بیرکلند٥ (١٩٩٦: ٢٨١) به منظور شناسایی الگوهای گردش جوی مرتبط با بارش برف سنگین در موناتا آمریکا از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال و روش تحلیل مؤلفه ی اصلی (PCA) استفاده و نشان داد که در تمامی الگوهای روزهای برف سنگین ، منطقه مطالعه در عقب یک ناوه عمیق و تحت تأثیر جریانات شمال غربی قرار دارد.
از آن جمله ، امینینیا و همکاران (١٣٨٩: ١٣٥) در تحلیل سینوپتیک 6- Hartley & Keables 7- Steban 8- Hui 9- Bednorz بارش های برف سنگین در شمال غرب ایران با استفاده از داده روزانه دما و بارش در دوره ی آماری ١٩٧٦-٢٠٠٨ و روش تحلیل مؤلفه اصلی، شش الگوی سینوپتیک را شناسایی کردند که در اکثر آن ها نفوذ جریانات مرطوب جنوبی به واسطه فعال شدن سامانه چرخند سودانی و ترکیب آن با سیکلون مدیترانه ای، عامل اصلی بارش برف سنگین در منطقه شمال غرب معرفی گردید.
همچنین تحلیل سینوپتیک بارش برف سنگین در شمال غرب ایران از ١٩٨٩-٢٠١٠ با داده روزانه دما و بارش ١٢ ایستگاه و داده های ارتفاع ژئوپتانسیل متر تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال با روش تحلیل مؤلفۀ اصلی انجام شد و مراکز فعالیت مرتبط با این بارش به ترتیب سیبری، اروپای جنوبی، حاشیه شرقی دریای خزر، شمال دریای سیاه و شرق ترکیه معرفی گردید (شکیبا، ١٣٩٢: ٦٥).