چکیده:
ارزیابی بیابانزایی میکوشد تا مهمترین مولفههای بیابانزایی را در هر منطقهای تعیین و در نهایت پس از ارزیابی شاخصها در واحدهای کاری، نقشه شدت بیابانزایی را ارائه کند. با توجه به اهمیت کاربردی این نقشهها علیرغم توسعه فنون و روشهای کمی در طی سالهای اخیر، همچنان سعی در ارائه روشهایی با خطای کمتر، ضریب اطمینان بیشتر و سرعت و سهولت بالاتر است. از آنجا که پدیده بیابانزایی حاصل برهم کنش متغییرهای متعددی در طی زمان میباشد لذا میبایست از روشی جهت پهنهبندی استفاده شود که در عین حفظ دقت، بر سرعت و سهولت دستیابی به نتایج بیافزاید. از این رو این پژوهش هدف خود را ارائه و راستی آزمایی مدل تحلیل مولفههای اصلی قرار داد. این روش قادر است به منظور تقلیل بعد مساله مورد مطالعه و سهولت در دستیابی به نتایج، مولفههای اصلی مساله را در نظر گرفته و اقدام به حذف سایر مولفهها در محاسبات بکند و همچنین با امکان استفاده از نرم افزار، بر دقت، سرعت و سهولت عملیات پهنهبندی بیفزاید. به منظور ارزیابی کارائی، مدل مذکور در منطقه خضرآباد استان یزد به مساحت 78180 هکتار به کار گرفته شد. نتایج حاصل شده نشان داد که 35/ 9% درصد از کل منطقه مطالعاتی به صورت خیلی شدید و 6/ 25% درصد به صورت نسبتا شدیدی تحت فرایند بیابانزایی میباشد و بیابانزایی با شدت نسبتا متوسط( 85/ 41%) بیشترین سهم را در منطقه مطالعاتی به خود اختصاص داده است. در عین حال ارزش کمی شدت بیابانزایی برای کل منطقه از مجموع عوامل 29/ 3 (کلاس نسبتا شدید یا IV) بدست آمد.
Desertification assessment tries to set the most important components of desertification in each region, and finally provides the desertification potential map by evaluating indexes in each working unit. Given the importance of these maps, despite the development of techniques and quantitative methods in recent years, having the methods with less error, more reliability and with higher quick and ease are still important. Since the desertification process results by interaction of multiple variables over time, a method for zoning should be used that can maintain accuracy, speed and ease of access to the result. The purpose of this study is to evaluate the accuracy of ''principle component analysis model''. In order to reduce the aspects of the studied problem and the ease in achieving results, this method can consider the principle components of the problem and then removing the other components. Also by using the software it can increase the accuracy, speed and ease of zoning process. Analytics in the study area showed in terms of the desertification potential, 9.35 % of study area in Class VI or very high, 25.6 % in class IV or high and 41.85 % in class II or relatively moderate which are allocated the largest in the study area. Also the quantitative value of desertification potential in whole study area from all of the components was obtained as 3.29 (relatively High).
خلاصه ماشینی:
همچنین در سال های اخیر، تحقیقاتی در این چارچوب در کشور مورد توجه قرار گرفته که از جمله میتوان به مطالعات بررسی آلودگی هوا (قربانی، ١٣٩١: ١٠٨-٨٩)، ارزیابی کیفیت آب (فریادی و همکاران ، ١٣٩١: ٩٢-٧٥)، مدل سازی تصادفات آزادراه ها (شیخ الاسلامی و همکاران ، ١٣٩١: ٣٣٨-٣٢٥)، شناسایی ناهنجاریهای ژئوشیمیایی در استخراج معادن (قورچیروکی و کریم پور، ١٣٨٩: ٤٣- ٣٦)، رسوب زدایی حوزه های آبخیز (مدرس و همکاران ، ١٣٨٩: ٢٦٠-٢٤٩) حذف متغیرهای غیرضروری هواشناسی در مطالعات پهنه بندی حداکثر بارش روزانه (خادم چین مقدم و همکاران ، ١٣٨٩: ١٠٦-٩٧)، انتخاب متغیرهای اصلی در تبخیر و تعرق مرجع (سیفی و همکاران ، ١٣٨٩: ١١٩٦-١١٨٩)، پیش بینی جریان آب رودخانه (نوری و همکاران ، ٢٠١٠: ١٣٦-١٢٩)، ارزیابی کیفیت زمانی و مکانی آب های سطحی (پژمان و همکاران ، ٢٠٠٩: ٤٧٦-٤٦٧)، رتبه بندی 13- Principal Component Analysis(PCA) 14- Multivariate Data Analysis(MDA) 15- Hotelling 16- Abdi and Williams 17- Egena 18- Uma Maheswara Rao 19- Park and Jung 20- Jhaldiyal and Mishra 21- Li and Zhang 22- Qiu 23- Bhardwaj و ارزیابی عملکرد بانک (ایران زاده و برقی، ١٣٨٨: ٦١-٤٧) و پیش بینی غلظت میانگین روزانه منواکسیدکربن (نوری و همکاران ، ١٣٨٧: ١٥٢-١٣٥)، اشاره کرد.
سپس به منظور دست یابی به نتایج بهتر اقدام به چرخش مناسب بر روی ماتریس ضرایب متغیرها کرده و بردار حاصل از مولفه های اصلی چرخش یافته (دارای بیش ترین واریانس ) را که بر مبنای مقادیر ویژه حاصل شده به عنوان اوزان شاخص ها در نظر گرفته و از ضریب اوزان شاخص ها و ارزش هر شاخص در هر واحد کاری ، شاخص ترکیبی شدت بیابان زایی به دست آمد (ابدی و ولیامز، ٢٠١٠: ٤٣٤; کلانتری، ١٣٩٠: ١٤٩-١٤٥).