چکیده:
بروز معضلات زیست محیطی و روند فزاینده آن، موضوع بحث بسیاری از صاحب نظران است که در چارچوب دیدگاه سواد زیست محیطی مورد بررسی قرار می گیرد. زیرا به واسطه توسعه تکنولوژی و فعالیت های انسانی، زمینه های آسیب رسانی به محیط زیست نیز افزایش یافته که از جمله این فعالیت ها توسعه گردشگری می باشد. آنچه در این زمینه قابل توجه است نقش و اثر گردشگران روستایی در شکل گیری مشکلات زیست محیطی برای مقصدهای گردشگری است. زیرا گردشگران در صورت عدم داشتن سواد زیست محیطی لازم و کافی، سبب صدمات زیست محیطی جبران ناپذیری برای محیط می گردند. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر مطالعه سطح سواد زیست محیطی گردشگران روستایی در قالب سه بعد دانش، نگرش و رفتار می باشد. روش شناسی مطالعه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که از طریق گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل تمام گردشگران روستاهای هدف گردشگری شهرستان شیروان است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 204 گردشگر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه ای می باشد که روایی آن توسط پانل تخصصی و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. نتایج یافته های تحقیق از طریق آزمون T نشان داد که سطح دانش و آگاهی، رفتار زیست محیطی گردشگران روستایی در سطح متوسط می باشد. همچنین آزمون همبستگی نشان داد که بین ابعاد سواد زیست محیطی(دانش، نگرش، رفتار) ارتباط معناداری و مستقیمی وجود دارد. در نهایت با استفاده از مدل وایکور مشخص شد که گردشگران روستاهای مورد مطالعه به لحاظ برخورداری از سطح دانش، نگرش و رفتاری زیستی محیطی با یکدیگر متفاوت بوده و برابر نیستند.
The emergence of environmental issues and the increasing trend which is the subject of many experts which will be studied within the framework of environmental education. Because through technology development and human activity, areas of damage to the environment have increased among these activities is the development of tourism. What is noteworthy in this context, the role and impact of rural tourism in shaping environmental problems for tourism destinations? For tourists in case of environmental literacy necessary and sufficient cause irreparable environmental damage to the environment as well. The aim of this research is to study the environmental literacy of rural tourism in the three dimensions of knowledge, attitude and behavior. The study is descriptive and analytical methodology that has been done through library and field data collection. The study consisted of all tourists Shirvan city's tourism target villages that whit Using of Cochran formula 204 tourists as they were selected as sample. The main research tool is a questionnaire which the validity of that gain from expert panel and its reliability was calculated using Cronbach's alpha coefficient. The results of the research through T test showed that the level of knowledge and awareness, environmental behavior of rural tourism is at an intermediate level. The correlation test indicated that the environmental aspects of literacy (knowledge, attitude, behavior) there is a significant relationship. Finally, it became clear VIKOR Tourists who studied areas in terms of knowledge, attitudes and environmental behavior was different and not equal.
خلاصه ماشینی:
با اين همه بايد به اين نکته توجه داشت که گردشگري روستايي همانند تيغ دو لبه عمل مي کند، از يک سو گردشگري روستايي موجب بازسازي مراکز تاريخي -باستاني و طبيعي در محدوده هاي پيرامون شهرها و روستاها مي شود و از سوي ديگر گردشگري انبوه در مناطق حومه اي و روستاها سبب تخريب آثار به جا مانده از نياکان و همچنين جاذبه هاي طبيعي مي شود (٢٠١١:٦٤ ,Vosouqi) که از جمله مي توان به ريختن زباله ها و تخريب محيط زيست اشاره کرد (٣٤ :٢٠١٤ ,Firouzabadi and Hassanvand)؛ بنابراين اشتباهاتي که در افکار، نگرش و رفتارهاي گردشگران در نتيجه فعاليت هايشان در محيط زيست به وجود آمده ، يکي از علت هاي اصلي خسارات هايي است که محيط زيست متحمل آن گرديده است (٩٦ :٢٠١٢ ,Salehi and Imam Qoli).
جدول ۱- پيشينه مطالعاتي در ارتباط با سواد زيست محيطي و ابعاد آن محققان عنوان پژوهش نتايج مطالعه Hejazi and Eshaqi تبيين رفتار زيست محيطي توسعه پايدار روستايي صرفا در پرتو استفاده مناسب از منابع زيست محيطي (2014) روستاييان استان غرب کشور با زيربناي نظري و فکري و حفظ و بهبود آن ها براي نسل هاي بعدي براساس مدل رفتار برنامه ريزي شده امکان پذير است .
براين اساس هدف اصلي اين مطالعه سنجش سواد زيست محيطي گردشگران روستايي در شهرستان شيروان مي باشد تا بتوان کاستي هاي موجود در رابطه با دانش ، نگرش ، رفتار گردشگران به عنوان استفاده کنندگان از محيط را شناسايي کرده و از طريق پيشنهاد برنامه هاي آموزشي و ترويجي به ارتقاء آن به عنوان ابزاري جهت حفظ محيط زيست پرداخت .