چکیده:
روحانیت شیعه همواره به عنوان مهمترین نهاد مذهبی که در موقعیت های مختلف وظیفه حراست از مبانی
فقهی و مذهبی و دفاع از مردم مظلوم در برابر جباران و ستمکارن را بر عهده داشته است در دوران صفویه
تا به امروز با رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران، از فراز و فرودهای بسیاری برخوردار بوده است. مطالعة
کارکرد سازمانی و تشکیلاتی روحانیت، نحوهی پیدایی این تشکیلات، تغییر موقعیت آنان در اجتماع و
منافع و تعلقات مادی و عقیدتی آنها، نحوهی تعامل و مناسبات دین و جامعه، مبنای اصلی تحقیق پیشرو را
شکل میدهد. لذا به منظور درک این ساختار و فرآیند، سوال اساسی مطرح شده عبارت است از اینکه: بر
اساس نظریهی میدان های پییر بوردیو نقش و کارکردهای سیاسی و اجتماعی گفتمان روحانیت در دوران
حکومت پهلوی به چه صورت بوده است؟ با توجه به محدوده زمانی تحقیق پیشرو، که از دوران
قدرتیابی رضاخان در سال ١٣٠٤ تاپایان حکومت محمدرضا شاه در سال ١٣٥٧ میباشد، فرضیه مطرح
شده به قرار ذیل عبارت است از اینکه: گفتمان روحانیت از سال ١٣٠٤ تا ١٣٥٧ و در فراز و نشیبهای
مختلف توانست به مفصل بندی دالهای گفتمانی خویش پرداخته و با فعالیت در میدان های دینی، فرهنگی،
اقتصادی و سیاسی و کارکردهایی از قبیل تاسیس حوزه علمیه در قم و سراسر کشور، و تدوین نظریات
حکومت اسلامی با بهرهگیری از اوضاع نابسامان اقتصادی و فرهنگی و دینی به بسیج عمومی علیه حکومت
پرداخته و در نهایت با انزوای گفتمان پهلویسم به تشکیل حکومت اسلامی پرداخت. روش تحقیق مورد
استفاده در این رساله، بر اساس نظریه میدان های پیربوردیو و همچنین بهره گیری از روش تحلیل گفتمان
لاکلا و موف می باشد.
خلاصه ماشینی:
1 بنابراين با سقوط ديکتاتوري رضاشاه که نماينده «ناسيوناليسم تجددگرا» بود، در دهه نخست عصر پهلوي دوم ، جامعه ايراني شاهد شکل گيري «ناسيوناليسم ضداستعماري» بود که مهمترين محصول آن «نهضت ملي کردن صنعت نفت » است ، زيرا با روي کار آمدن پهلوي دوم ، بخشي از منابع قدرت به نفع دولت و نيروهاي اجتماعي توزيع شد و روابط جديدي ميان سلطنت و نهاد دولت برقرار گرديد.
با توجه به وجود زمزمه هاي ١- کاتويان همايون ، اقتصاد سياسي ايران ، ٤١٩ تهران ، نشر مرکز ١٣٦٨، ١٣٧٣، ص ص ٣٦٣ – ٣٢٣ ٢- جمعي از نويسندگان سلسله ي پهلوي و نيروهاي مذهبي به روايت تاريخ ، تهران ، طرح نو، ١٣٧٥ ٣- حسين مکي، کتاب سيا، سال هاي نهضت ملي، ج ٧، تهران ، علمي ١٣٧٧، ص ٢٣٢ ١٣٠ / فصلنامه تحقيقات جديد در علوم انساني، دوره جديد، شماره بيست و دوم ، زمستان ١٣٩٨ * * * * * کودتا، آيت الله کاشاني احتمال وقوع و لزوم تلاش در جهت مقابله با آن را از پيش طي نامه اي به وي بيان کرده بود ؛ اما او در پاسخ نوشته بود : «اين جانب مستحضر به پشتيباني ملت هستم » ٣- ميدان هاي اجتماعي و اقتصادي پهلوي دوم : با فروپاشي نظام مطلقه رضاشاه کار تجديد و بازسازي دولت مطلقه از ١٣٢٠ تا ١٣٤٠ به طول انجاميد.