چکیده:
این مقاله در روشی توصیفی-تحلیلی به معرفی گویندگان ابیات فارسی کتاب تاریخ یمینی پرداخته است. از آنجا که جرفادقانی، مترجم کتاب، و شعار، مصحح آن، به ناصواب، گوینده غالب اشعار فارسی را علی بن محمد ابن ابیالغیث مستوفی معرفی کردهاند؛ مقاله ضمن معرفی گویندگان اشعار فارسی کتاب به علل و عوامل بروز این اشتباه پرداخته است. غالب ابیات فارسی کتاب از انوری، ظهیرالدین فاریابی، فردوسی، سید حسن غزنوی، مسعودسعد سلمان و دیگرگویندگان نامی ادب فارسی است. عدم آشنایی کافی جرفادقانی از پیشینه شعر فارسی، رعایت ملاحظات مادح و ممدوحی و سرانجام آشفتگی تضمین شعر در متون نثر از مهمترین عوامل بروز این اشتباه بوده و اعتماد شعار به نظر جرفادقانی نیز موجب تایید آن شدهاست.
The present paper investigates the poets of the Persian poetries of Tarikh-e Yamini. The explanations that are given in the introduction and conclusion of the book about the quotation are misleading. This difficulty is based on the explanations of Jorfadeghani and in the following of the author, Jafar Shoar, the editor that claimed that Mostofi is the poet of the Persian poetries. This paper introduces the poets of the Persian poetries in Tarikh-e Yamini and criticizes Jorfadeghani and Shoar’s views and the ambiguities about quotation in this book.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش به بررسي صحت و سقم ادعاي جرفادقاني پرداخته است ، ادعايي که بر پژوهشهاي مرتبط با اين کتاب نيز تأثير گذارده است ؛ چنانکه جعفر شعار-مصحح کتاب - با استناد به اين ادعا مينويسد: در مورد اشعار فارسي کتاب ، گذشته از چند بيت ، که از شاهنامه فردوسي يا گرشاسبنامه اسدي است ، مأخذ باقي اشعار بر نگارنده مجهول بود تا آنکه اخيرا متوجه شدم که جرفادقاني در خود کتاب اشاره کرده که شعرهاي فارسي از معين اسلام علي بن محمد ابي الغيث مستوفي ابوالقاسم علي بن حسين وزير جمال الدين آي ابه الغ باربک است » (جرفادقاني، ١٣٧٤: مقدمه ١٥)؛ حال اينکه پژوهش نشان ميدهد که غالب اشعار فارسي کتاب از گويندگان معروف ادب فارسي است که در ادامه مقاله به آن پرداخته ميشود.
* «آرام يافت در حرم امن وحش و طير و آسوده گشت در کنف عدل انس و جان گردون فروگشاد کمند از ميان تيغ و ايام برگرفت زه از گردن کمان از غصه خون گرفت چو مي ظلم را جگر وز خنده بازماند چو گل عدل را دهان » (جرفادقاني، ١٣٧٤: ١٥٧) اين سه بيت از قصيده اي از ظهيرالدين فاريابي به مطلع زير است : «گيتي ز فر دولت فرمانده جهان ماند به عرصه حرم و روضه جنان » (ظهير فاريابي، ١٣٨٨: ١٤٤) هر سه بيت اين تضمين بدون هيچ تغييري در ترجمه تاريخ يميني آمده است ؛ اما اين ابيات در ديوان شاعر متوالي نيست و بيت سوم با سه بيت فاصله نسبت به بيت پيش از خود آمده است .