چکیده:
بیش از چهار دهه از تصویب ماده 36 پروتکل اول الحاقی به کنوانسیونهای چهارگانه ژنو بهعنوان هنجار ارزیابی حقوقی سلاحها، ابزار و روشهای جدید جنگی میگذرد. معیارهای مندرج در این ماده بر اساس سلاحهایی تدوین شده که در زمان تصویب آن وجود داشت. توسعه فناوریهای جدید، سلاحهایی را پدید آورده که برای هنجارهای نظارتی احراز قانونیبودن آنها دشواریهایی ایجاد کرده است. فضای سایبری بهعنوان یکی از این فناوریها، قابلیتهایی دارد که ممکن است بهعنوان سلاح برای ورود خسارت و جراحت در مخاصمات مسلحانه به کار گرفته شود. آیا ماده 36 پروتکل یکم الحاقی میتواند چنین قابلیتهایی را بر اساس حقوق بینالملل بشردوستانه قانونمند کند؟ بهدلیل جدیدبودن این قابلیتها و دشواری در اطلاق آنها بهعنوان سلاح، بررسی حقوقی آنها در پرتو ماده 36 پروتکل یکم الحاقی چالشهایی دارد. بررسی ارکان ماده 36 به همراه ماهیت قابلیتهای فضای سایبری نشان داد که ارزیابی حقوقی آنها با دشواریهایی روبهروست، مانند فقدان قواعد و مقرراتی که صریحاً استفاده از فضای سایبری را منع یا مجاز کرده باشد، سپردن تعریف سلاح به دول عضو پروتکل، تعریف سلاح جدید، عدم اطلاق شئ به دادههای رایانهای برای تلقی قابلیت سایبری بهعنوان سلاح، فقدان اجماع بینالمللی در خصوص آثار بهکارگیری قابلیتهای سایبری، فقدان مقررهای در خصوص الزام افراد و گروههای تولیدکننده سلاحهای سایبری برای ارزیابی حقوقی و مهمتر از همه، درهمتنیدگی شبکههای نظامی و غیرنظامی که احتمال دارد با کاربرد قابلیتهای سایبری، شبکههای غیرنظامی حیاتی آلوده شده و رعایت اصول بنیادین حقوق بینالملل بشردوستانه اعم از تفکیک، تناسب، ضرورت نظامی و اتخاذ اقدامات احتیاطی را با فناوری امروز غیرممکن کند.
خلاصه ماشینی:
بررسي ارکان ماده ٣٦ به همراه ماهيت قابليت هاي فضاي سايبري نشان داد که ارزيابي حقوقي آن ها با دشواريهايي روبه روست ، مانند فقدان قواعد و مقرراتي که صريحا استفاده از فضاي سايبري را منع يا مجاز کرده باشد، سپردن تعريف سلاح به دول عضو پروتکل ، تعريف سلاح جديد، عدم اطلاق شئ به داده هاي رايانه اي براي تلقي قابليت سايبري به عنوان سلاح ، فقدان اجماع بين المللي در خصوص آثار به کارگيري قابليت هاي سايبري، فقدان مقرره اي در خصوص الزام افراد و گروه هاي توليدکننده سلاح هاي سايبري براي ارزيابي حقوقي و مهم تر از همه ، درهم تنيدگي شبکه هاي نظامي و غيرنظامي که احتمال دارد با کاربرد قابليت هاي سايبري، شبکه هاي غيرنظامي حياتي آلوده شده و رعايت اصول بنيادين حقوق بين الملل بشردوستانه اعم از تفکيک ، تناسب ، ضرورت نظامي و اتخاذ اقدامات احتياطي را با فناوري امروز غيرممکن کند.
واژگان کليدي حقوق بين الملل بشردوستانه ، حقوق مخاصمات مسلحانه ، پروتکل يکم الحاقي، فضاي سايبري، بررسي حقوقي، سلاح هاي جديد، فناوريهاي نوين ، دستورالعمل تالين مقدمه بشر براي ساخت تسليحات قوي جهت ازپادرآوردن هم نوعان خود، استعداد بسيار شگرفي دارد و تاريخ به خوبي بيانگر اين امر است .
9. “A Guide to the Legal Review of New Weapons, Means and Methods of Warfare: Measures to Implement Article 36 of Additional Protocol I of 1977”, International Review of the Red Cross, Geneva, vol.
“Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons Which May be Deemed to be Excessively Injurious or to Have Indiscriminate Effects”, International Committee of Red Cross, Article 8, https://www.