چکیده:
وکالت استنابه است و وکالت بلاعزل از نظر اغلب فقهای شیعه و قانون مدنی ایران وکالتی است که وکالت وکیل یا عدم عزل او بهصورت شرط نتیجه در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد. امروزه وکالت بلاعزل رواج فراتر از لیاقت خویش در میان معاملهکنندگان یافته است و عرف معاملاتی دهههای اخیر وکالت بلاعزل را عقدی شناخته است که طی آن شخص (موکل) با اخذ بهای مال یا حقی از حقوق خویش و امضای سند وکالت، آن مال یا حق را تماماً در اختیار دیگری (وکیل) میگذارد و دیگر نمیتواند بر آن مال یا حق، ادعایی داشته باشد؛ لکن شرط وکالت یا عدم عزل ضمن عقد لازم بهنحو فعل یا نتیجه، ماهیت وکالت را تغییر نمیدهد و موجب قلب ماهیت وکالت از اذن و استنابه به اثری لایزال نمیگردد. با وجود چنین شرطی، موکل فقط نمیتواند وکیل را عزل کند و در احکام دیگر عقد جایز، مانند انحلال آن به فوت و جنون احد طرفین تأثیری نخواهد داشت. مقالۀ حاضر به روش توصیفیتحلیلی درصدد است با نگاهی نو ایرادات وکالت بلاعزل را بیش از پیش نمایانده و الگویی جدید برای جایگزینی آن ارائه کند. قالب پیشنهادی «قرارداد انتقال حق فروش» است که میتواند صلاحیت تنآزمایی با فوت و جنون را هم داشته باشد. «حق فروش» بهعنوان یکی از اجزاء حق مالکیت قابلیتهای لازم را داراست تا جانشین اذن و نیابت گردد. در متن تمرکز بر این بوده است که این قابلیت با در نظرگرفتن ظرفیتهای قانونی موجود به اثبات برسد تا اگر کاستیهایی در بین باشد، با دخالت مقنن مرتفع گردد.
Agency is subrogation and based on the majority of Shi'a jurisprudents and Iranian civil law an irrevocable agency is a kind of agency in which the agent's agency or the failure to dismiss him as a condition for the outcome of the contract is required. Today, irrevocable agency has become more prominent among traders than what it deserves and the trade conventions of the past decade have considered the irrevocable agency as a contract in which a person (the client) through obtaining the cost of his financial rights and signing the document gives that property or right to another person (agent) and cannot have any claim over that property or right. However, the condition of the agency or not being dismissed during necessary agreement does not change the nature of the agency and does not result in the change of the nature of agency from permission and subrogation to an eternal phenomenon. With such a condition, the client cannot dismiss the agent and in other sentences the permissible contracts, such as its dissolution due to the death and insanity of both sides, will not be influential. The present article aims at highlighting the weak points of an irrevocable agency and presenting a new pattern capable of replacing with it. The proposed template is a "transfer of sale right contract'' which is qualified enough to compete with death and insanity. ''Right of sale" as one of the components of property right has the necessary capabilities to replace the permission and representation. The focus of the text is on the fact that this capability should be proved taking into account the existing legal capacity so that any possible shortcomings can be solved through legislator's intervention.
خلاصه ماشینی:
امروزه وکالت بلاعزل رواج فراتر از لیاقت خویش در میان معاملهکنندگان یافته است و عرف معاملاتی دهههای اخیر وکالت بلاعزل را عقدی شناخته است که طی آن شخص (موکل) با اخذ بهای مال یا حقی از حقوق خویش و امضای سند وکالت، آن مال یا حق را تماماً در اختیار دیگری (وکیل) میگذارد و دیگر نمیتواند بر آن مال یا حق، ادعایی داشته باشد؛ لکن شرط وکالت یا عدم عزل ضمن عقد لازم بهنحو فعل یا نتیجه، ماهیت وکالت را تغییر نمیدهد و موجب قلب ماهیت وکالت از اذن و استنابه به اثری لایزال نمیگردد.
حق فروش بهجای اذن فروش به نظر میرسد حقی که میتواند جانشین «اذن» و «نیابت» شود، «حق فروش» بهعنوان یکی از حقوق ناشی از مالکیت است که چنانچه قابلیت انتقال آن احراز شود در اینکه این انتقال به کدامین سبب انجام شود با مشکل آنچنانی روبهرو نخواهیم بود؛ زیرا این احتمال هست که اولاً، حق فروش، حق به معنای اخص نباشد بلکه از احکام شرعیهای باشد که مختص موضوعات خود هستند؛ یعنی همان طور که جایز است انسان آب بیاشامد و غذای مباح بخورد و این جواز حقی برای او محسوب نمیشود که برای او جعل شده است، بلکه عبارت دیگری از اباحۀ شرعی است که یکی از احکام خمسۀ الهی شمرده میشود و در محدودۀ سلطنت عبد قرار ندارد، همین طور بر او جایز است ملک خود را بفروشد و هر چه میخواهد بخرد.