چکیده:
این پژوهش با عنوان «تعیین حدود توسل به قاعده عسر و حرج در طلاق زوجه از نظر فقه امامیه با نگاهی به کاربرد آن در حقوق موضوعه» با روش تحلیلی- توصیفی و با استناد به منابع کتابخانهای، مراجعه به اساتید حقوق و غیره کوشیده است ثابت نماید که در فقه امامیه و حقوق ایران، زوجه میتواند در صورت اثبات عسر و حرج خود، از حاکم و قاضی درخواست طلاق نماید. بر اساس قانون هم قاضی می-تواند از هر طریقی عسر و حرج زوجه را احراز نمود، به او مجوز طلاق بدهد. همچنین، زن میتواند ضمن عقد، شرط کند به طور مطلق یا در مواردی معین، وکیل شوهر باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی، خود را مطلقه نماید. همچنین از دست آوردهای این پایان نامه آن است که اثبات نموده عنوان عسر و حرج محدود به مصادیق خاص نمیباشد و احصاء موارد در قانون مدنی، جنبه تمثیلی دارد؛ بنابراین با توجه به اینکه قانون مدنی مصادیق عسر و حرج زنان را محصور و محدود ندانسته بلکه تشخیص آن را بر عهده قضات محاکم خانواده گذارده است، لذا شایسته است قاضی به محض دریافت عسر و حرج زوجه، واقعا از او حمایت کند و او را در جهت نحوه احقاق حق خویش ارشاد نماید.
خلاصه ماشینی:
اين ماده مصداقي از عسر و حرج زنان را مطرح ميکند که ناظر بر مشکل بودن دوام زوجيت براي زن است ؛ نحوه رسيدگي و صدور حکم در مورد درخواست عسر و حرج زوجه همانند رسيدگي دادگاه در زماني است که مستند درخواست زن اعمال ماده ١٠٢٩ قانون مدني (غيبت چهار سال تمام شوهر) باشد.
در واقع مقتضيات خاص و مربوط به شخص زوجه اين نوع عسر و حرج را سبب ميشود: ٢-٣-١- استنکاف با عجز شوهر از نفقه و عسر و حرج زن در ماده ١١٢٩ قانون مدني آمده است : «در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراي حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه ، زن ميتواند براي طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را به طلاق مجبور مينمايد.
پس بايد گفت گرچه تشخيص عسر و حرج زوجه يک امر شخصي است و در واقع هر زني وضعيت خاص زندگي زناشويي خود را در معرض قضاوت قرار ميدهد، اما در نهايت با توجه به اقدامات و افعال وي نوعي است و او ميبايست ثابت کند که هر زني در وضعيت امثال او قادر به تحمل و دوام زندگي مشترک اينچنيني نخواهد بود (موگوئي، ١٣٧٩: ٩٦-٩٥) دکتر سيد حسن امامي در اين باره نوشته است : «تشخيص درجه اي که زن نميتواند زندگاني زناشويي را ادامه دهد به نظر عرف ميباشد که در هر مورد با در نظر گرفتن وضعيت روحي و اخلاقي و اجتماعي زوجين و همچنين وضعيت محيط از حيث زمان و مکان آن را تعيين ميکند (امامي ١٣٦٩: ٣٧).