چکیده:
سفال در واقع نخستین محصول هنری و صنعتی مردمان اولیه و حاصل نیاز و شعور آدمی، در
به کارگیری عوامل طبیعت است و از آنجا که مواد اولیه آن شامل خاک، آب و آتش در
سرزمین های محل سکونت بشر یافت می شده است، نشانه های تولید آن را در تمامی نقاط مسکونی
انسان مشاهده می کنیم. هم اکنون هنر سفالگری، به شیوه های سنتی و صنعتی در ایران رواج دارد و
از مهم ترین مراکز آن لالجین همدان است. سفالینه های ساخت لالجین بسیار متنوع است و انواع
ظروف تزئینی و مصرفی را شامل می گردد. در این مقاله ویژگی های سفال لالجین مورد بررسی
قرار گرفته است و از نتایج به دست آمده می توان به ویژگی منحصربه فرد سفال های لالجین در تهیه
لعاب اشاره کرد.
میزان مواد به کار رفته برای تهیه انواع لعاب و تزئینات و نقش و نگاره های آن، سفال های لالجین
را متمایز کرده است تا جایی که در سال 1211 این شهر توسط یونسکو، پایتخت سفال و سرامیک
نام گرفت. این پژوهش به روش توصیفی تحلیل و با استفاده از داده های کتابخانه ای و میدانی
انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
بـا بهـره هـايي کـه باستان شناسـان و پژوهشـگران از سـفال و بـويژه از نقـوش موجـود در روي آنهـا، بـراي شناسايي تمدن ها و شيوه هاي گوناگون زندگي سازندگان آنها مـيگيرنـد، بايـد گفـت کـه نقوش روي سفال هاي پيش از تاريخ ، در واقع خط و نوشته مردم آن روزگار بوده اسـت و بعدها نيز از خلاصه شدن و شکل گرفتن همين نقوش ، خطوط اوليه و تصويري به وجود آمده و به وسيله همين تصاوير وقايع تاريخي و رويدادها و شيوة انديشه و زندگي و مردم روزگار گذشته مجسم گرديده و به دست بشر امروز مطالعه و بررسي شده است .
اين خاک را که به صورت کلوخ هاي بزرگ و کوچک است ، با وسايل مخصوص برقي يـا به صورت ابتدايي با تخماق چوبي ميکوبند و پس از آنکه ريز شد، داخل تغارهاي بزرگ آهنين يا بشکه معمولي با آب مخلوط ميکنند و با بيلي آن را به هم ميزنند تا به صـورت دوغاب گل يا لوا درآيد و پس از آن دوغاب گل را از الـک ـ کـه در گوشـه حوضـي بـه عمق تقريبي ٣٠ سانتيمتر قرار ميگيرد ـ ميگذرانند تا خاشـاک و سـنگ ريـزه هـا را از آن جدا کنند.
روش معمول در ساخت سفال هاي مينـايي منتسـب بـه کاشـان و برخي ديگر از شهرهاي ايران مرکـزي در سـدة ششـم ، احتمـالا ريشـه در آزمـايش هـاي سفالگران نيشابور و سمرقند داشته است که تلاش ميکردند پـس از پخـتن سـفالينه هـاي داراي نقش يا لعابي بر سطح ، آنها را نقش اندازي و بار ديگـر در کـوره حـرارت دهنـد تـا طرحي سفيد رنگ به وجود آيد.