چکیده:
اعجاز نجومی قرآن از جمله ابعاد اعجاز قرآن و زیرمجموعه اعجاز علمی قرآن قرار میگیرد. اعجاز نجومی قرآن مجموعهای از آیات قرآن کریم هستند که اسرار و حقایق مربوط به دانش نجوم را که در زمان نزول قرآن و حتی تا قرنها بعد، برای مردم ناشناخته بود را بیان میکنند و دانش تجربی است که با بهرهگیری از ابزار و آزمون و خطا، به حقانیت آن پی برده است. برخی از آیات قرآن کریم که به موضوعاتی همچون آغاز آفرینش، فیزیک و مکانیک اجرام آسمانی و پایان جهان اشاره دارد، در این مجموعه میگنجند. مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی ازجمله اندیشمندانی بودند که در بخشی از کتاب وزین مدخل التفسیر به طرح ابعاد اعجاز قرآن و ازجمله اعجاز نجومی پرداختهاند. ایشان پس از بیان شرایط و ضوابط اعجاز علمی، با بهرهگیری از روش تفسیر علمی به تفسیر مصادیق اعجاز نجومی قرآن پرداخته و مواردی همچون: حرکت و شکل زمین، تعدد جهانها و حرکت و پایان عمر خورشید را بر رسیدهاند. ایشان معتقدند قرآن کریم با تعبیر «مَهْداً» و واژه «ذَلُولا» به حرکت زمین اشاره میکند و با تعبیر «یکور» از پیچیده شده شب و روز بر همدیگر سخن میگوید. وجود آسمانهای متعدد که در قرآن و نیز حرکات و پایان یافتن عمر خورشید از دیگر مصادیقی است که مرحوم آیت الله فاضل به عنوان مصادیق اعجاز نجومی قرآن بر میشمارند.
خلاصه ماشینی:
آیت الله فاضل لنکرانی با نکته سنجی، فلسفه عدم تصریح قرآن به برخی نکات علمی اعجازی و ذکر آنها در پردهای از استعاره، کنایه و تمثیل را اینگونه بیان میکنند: «لم یصرّح القرآن بذلک حذراً من ترتّب النتیجة المعکوسة علیه، وحصول نقض الغرض بسببه، بل أشار إلی ذلک بإشارات لطیفة، وإیماءات بلیغة لیهتدی إلیها البشر فی عصر توفّر العلم والاکتشاف، فیعتقد بأنّ هذا الکتاب نازل من عند اللَّه المحیط بحقائق الأشیاء، والعالم بأسرار الکون ورموز الخلیقة» (همان، 78) «قرآن صریحاً به این موضوع اشاره نکرده است تا آن که نتیجه عکس ندهد و نقض غرض نشود بلکه به گونه ای رسا و لطیف به آن اشاره نموده است تا پژوهنده بتواند در دوران دستیابی به علم و اکتشافات به آنها راه پیدا کند و آدمیان ایمان پیدا کنند که این کتاب از سوی خداوند دانای واقعیتها و رمز و راز هستی نازل شده است».
رقص محوری (Nutation) که تحت تأثیر نیروهای گرانشی ماه و خورشید است (جعفری، فرهنگ بزرگ گیتاشناسی، 1379: 180؛ مور، ستارهشناسی آماتور نوین، 1381: 146) و نیز حرکت به همراه منظومه شمسی به دور مرکز کهکشان راه شیری که با سرعت 240 کیلومتر در ثانیه در حال طی این مسیر هستند، (دیکسون، نجوم دینامیکی، 1382: 155) از دیگر حرکات کشف شده زمین هستند.