چکیده:
رشتۀ کارشناسی ارشد حقوق بشر در ایران در چهاردهم اسفند 1379 تصویب شد و از سال 1382 ش در این رشته در چهار دانشگاه کشور دانشجو پذیرش شد. یکی از پرسشهایی که پس از گذشت چند سال از اجرای این رشته در کشور مطرح میشود آنکه نسبت این رشته با اندیشههای اسلامی چگونه بوده است؛ آیا وضعیت واحدهای درسی، دانشجویان، تحقیقات، مدرسان، و منابع حاکی از آن است که نسبت مناسبی بین رشتۀ حقوق بشر و اندیشههای اسلامی برقرار شده است؟ باتوجهبه اهمیت طرح و بسط اندیشههای اسلامی درباب حقوق بشر چه راهکارهایی را برای تقویت مناسبات رشتۀ حقوق بشر و اندیشههای اسلامی میتوان دنبال کرد؟ نگارنده در این مقاله درصدد است تا به این پرسشها پاسخ دهد. بدین منظور، درابتدا با نگاه توصیفی و ازنظر شکلی، به معرفی رشتۀ حقوق بشر و جایگاه اندیشههای اسلامی در آن میپردازد (بخش اول). سپس، باتوجهبه مهمترین مشخصههای اندیشههای اسلامی درباب حقوق بشر، وضعیت رشتۀ حقوق بشر را ازنظر محتوایی یا ماهوی با اندیشههای یادشده تطبیق میدهد (بخش دوم) و درپایان، راهکارهایی برای تقویت مناسبات این دو بهدست میدهد.
Establishing the Human Rights Course in Iran has formally accomplished in 1993 by the enrollment of applicants in four universities. Now, its relation to Islamic thoughts is one of the main questions in this course. If the status of syllabuses, students, theses, research, educators, and resources indicate that there is proper interaction between this course and Islamic thoughts or they have contradictory relations. How can we strengthen their interactions? This article intends to, firstly, describe content and method of Human Rights Course and its Islamic thought embodiments, as formally defined and practically applied, then it compares the results with the main-stream and well-known thoughts regarding human rights. Finally, it proposes some suggestions for a better interaction between them.
خلاصه ماشینی:
ممکن است این پرسش و تردید طرح شود که آیا رشتۀ حقوق بشر باید به اندیشـه هـای اسلامی هم بپردازد؛ آیا ماهیت این رشته و رسالتی که برای آن در سطح بـین المللـی تعریـف شده است بیان حقوق بشر است بدان گونه که در نظام بین المللی حقـوق بشـر تعریـف شـده است یا این که بیان اندیشه های اسلامی درباب حقوق بشر را نیز در بر میگیرد؟ باتوجه به روش و الزامات خاص طرح و بحث مطالب در مطالعات نسبت سنجی ، درابتـدا روش نسبت سنجی در این مقاله توضیح داده میشـود.
آثاری که به زبان فارسی و به دست محققان ایرانـی در زمینـۀ مناسـبات اسـلام و حقـوق بشر منتشر شده اند٢١ یا بسیار کلی و مجمل هستند، یا حالت خطابی و دفـاعی دارنـد و روح پژوهشی در آن ها حاکم نیست یا با تعریف و توصیفی از حقوق بشر تألیف یافتـه انـد کـه بـا تعریف و توصیف حقوق بشر در کلاس های حقوق بشر و منابع و آثار بـین المللـی موجـود درباب حقوق بشر بسیار تفاوت دارند؛ ازاین رو، اغلب استادان حقوق بشـر بـه ایـن آثـار نـه به منزلۀ منبع درسی، بلکه ازباب نقد و مقابله نگاه میکنند و جالب آن کـه حتـی در برخـی از پایان نامه های دانشجویان حقوق بشر نیز آثار برخی از اندیشمندان اسلامی که آثـار قلمـی در حوزۀ حقوق بشر دارند به آسانی مورد ایراد و انتقاد واقع شده اند.