چکیده:
حکومت و مملکتداری، از آغاز زندگی اجتماعی بشری، مورد توجه انسانها بوده و از زمانهای دور در باب این موضوع، آثاری نوشته شده است. نظر به پیوند تاریخی- دینی ما ایرانیان با اعراب، پیوند میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی، بسی عمیق و ریشهدار است. تأثیر و تأثر آموزههای دینی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و حتی تجربیات حکومتی و مملکت داری در آثار ادبی هر دو ملت، بیانگر این پیوند است. این پژوهش، ضمن تأکید بر این اصل که برای تحقّق اهداف و آرمانهای حکومت، وجود حاکمی با توانمندیهای ویژه ضروری است، توانسته است با برشمردن اصول مهم کشورداری در بخشِ نظامی و شرح و تفصیلِ این اصول، با استناد به مطالب بدستآمده در این دو کتاب، تأثیر شیوه کشورداری امام علی(ع) را بر روش کشورداری خواجه نظام الملک و تألیف «سیاستنامه» به اثبات برساند.
خلاصه ماشینی:
وقـد لـزم ذلـک المشـرکون فيمـا بيـنهم دون المسلمين لما استوبلوا من عواقب الغدر؛ فـلا تغـدرن بـذمتک ولا تخيسـن بعهدک ولا تختلن عدوک فانه لا يجترئ عيل الله الي جاهل شقي» «اگر پيماني بين تو و دشمن ات منعقد گرديد يـا در پنـاه خـود، او را امـان دادي به عهد خويش وفادار باش و بر آنچه بر عهده گرفتي امانت دار بـاش و جان خود را سپر خود گردان ، زيرا هيچ يک از واجبات الهي، همانند وفـاي به عهد نيست که همه مردم جهان با تمام اختلافاتي که در افکار و اديان و تمايلات خود دارند، در آن اتفاق نظر دارند، تـا آنجـا کـه ، مشـرکان ، زمـان جاهليت نيز به عهد و پيماني که با مسلمانان ميبستند، وفادار مـيماندنـد زيرا که آينده ناگوار پيمان شکني را آزموده بودند»(نهج البلاغه ، نامه ٥٣) خواجه نظام الملک هرچند بسيار گذرا و جزئي و بدون گستردگي بـه ايـن موضـوع پرداختـه است ، اما با توجه به بحث تطبيق ، آوردن سخنان و توصيه هاي او در زمينه رعايت اصول انسـاني و نظامي، خالي از لطف نيست .