چکیده:
یعقوب ابن مسعود قطیفی متخلص به(تسکین) فلک نازنامه را سال (۱۱۸۹ ه.ق۱۷۷۱ م) در قالب مثنوی و بحر هزج مثمن مقصورو(محذوف) به رشته نظم درآورد. تسکین شیرازی شاعر دوره بازگشت ادبی بوده و محتوای منظومه فلک ناز نامه ، علاوه برادب غنایی وحماسی، سخن تعلیمی وعرفانی نیز هست..به جهت اینکه شاعر با بیان نکات اخلاقی واعتقادی، در پایان هرداستان، مخاطب را به اخلاق وکردار نیکو توصیه می کند .فلکنازنامه زبان فرهنگ و آداب اجتماعی ایران است .در این منظومه حادثه بشت حادثه پیش می آید وبرشاخ و برگ آن افزوده می شود، بطوری که فهم داستان بر خواننده دشوار می گردد. بیچیدگی وپرحادثه بودن این داستان،وآمیختگی با صحنه های عشق وعاشقی، ازویژگی های سبک تسکین در فلک ناز نامه است.از حیث داستان پردازی در میان آثار غنایی فارسی نیز بسیار قابل توجه است. تسکین با اقتدا به نظامی و فردوسی در بیان مضامین تعلیمی و ترکیب معا نی متنوع در میان داستان های عاشقانه، موفق عمل کرده .ودر بیان جزییات صحنه ها اگرچه به درازا کشیده ولی موجب ملال خا طر خواننده نمی گردد .هدف در این مقاله، بررسی ویژگیهای سبک مثنوی فلک ناز نامه، در سطوح زبانی،ادبی وفکری ،و شناسایی جایگاه آن در میان آثارادبی است.
Yaqub ibn Mas'ud al-Qatifi − (whose literary pseudonym was Taskin-e-Shirazi) − organized Falaknaz Nameh in the year (1189 AH 1771 AD) in the form of Masnavi and Bahr Hazj. In Persian literature, he is considered to be a revivalist, and therefore, his moralizing and mystical poetry reflects the linguistic elegance and social etiquette of his time. In Falaknaz Nameh, the speaker explicates some moral and doctrinal points, and advises the audience towards doing good deeds and observing virtue. Due to the occurrence of a mysterious accident, the narrative development of this simple moralizing work is interrupted, and this interruption makes the task of comprehension difficult. Falaknaz Nameh is filled with such accidents and coincidences, detailed and interesting descriptions and imageries, and romantic and allegorical episodes, making a prominent impact on lyrical poets..
خلاصه ماشینی:
١-٣- پیشینۀ تحقیق تسکین شیرازی در فلکنازنامه با بیان دلنشین روزگاران قدیم توجه عام و خاص را به خود جلـب نموده و تاکنون دوازده نسخۀ دستنویس از آن به زبان فارسی و عربی در کتابخانه هـای ایـران و بریتانیا نگهداری میشود و چندین مرتبه در هند و ایران به چاپ سنگی رسیده اسـت و بارهـا از سوی مورخین و محققین ، مورد نقد و بررسی قرارگرفته است .
٥-٢- بدیع معنوی در فلکنازنامه : ٥-٢-١-تلمیح تسکین شیرازی ضمن اشاره به آیات و روایات قرآن ، از داستان زندگی پیامبران در سـروده هـای خود به طور قابل توجهی استفاده میکند و بـیش از همـه بـه حضـرت محمـد مصـطفی (ص )، حضرت ابراهیم ، حضرت یوسف ، حضرت یعقوب ، حضرت خضر، حضرت موسی و حضرت عیسی (صلوات الله علیهم اجمعین ) اشاره کرده است ؛ مانند: «محمدشاه دین و صاحب تاج / امین شرع ...
نتیجه نگارنده بعد از بررسی مختصات مثنوی فلکنازنامه به این نتیجه میرسد که نوپایی دورٔە بازگشت ادبی و دوگانگی زبان تسکین شیرازی موجب گردیده سرایندٔە ایـن مثنـوی در برخـی مـوارد در به کارگیری واژگان و دستور رایج به خطا رود؛ اما تصویرسازی ها و توصیفات دقیـق و توجـه بـه شیوه های رایج شعر گذشته ، به ویژه سبک خراسان و آذربایجان از لحاظ ویژگیهای زبانی، ادبـی و فکری و به کارگیری اصطلاحات عامیانه و آداب اجتمـاعی و مضـامین تـاریخی و ردیـف هـای متنوع در قافیه ، برای تسکین شیرازی ممکن کرد تا کیفیت مثنـوی خـود را تعـالی بخشـد و بـر اهمیت آن بیفزاید.