چکیده:
از اهداف امامت و فلسفههای وجودی امام از دیدگاه متکلمین اسلامی، ریاست و زعامت جامعه مسلمین است؛ یعنی امام باید با تشکیل حکومت و اجرای قوانین و حدود الهی، امنیت عمومی و عدالت اجتماعی را برقرار کند. در همین راستا از سوالات و شبهات مطرح درباره ائمه شیعه و از آن میان امام کاظم و امام جواد8، این است که با توجه به اینکه این بزرگواران موفق به تشکیل حکومت نشدهاند، چگونه تامینکننده این بخش از فلسفه امامت بودهاند؟ پاسخ این است که تحققبخشی به این بخش از فلسفه امامت، مشروط به وجود مقتضی و نبودن مانع است؛ اما در عصر این دو امام بزرگوار، به دلیل نبود خواست و اقبال مردم، زمینه اقدام و تشکیل حکومت به وجود نیامد. همچنین این دو امام بزرگوار، در عصر خود تحت نظارت و سختگیری بسیار شدیدی بوده و امکان عملی برای تشکیل حکومت و اجرای احکام الهی را نداشتهاند؛ اما به رغم وجود مانع جدّی، باز آنان به صورتهای مختلف با حکومتهای ظالم زمان خود مقابله کرده و برای فراهم شدن بستر و زمینه شکلگیری حکومت الهی و برطرف کردن موانع، اقدام فرمودهاند.کلیدواژهها: امام کاظم7، امام جواد7، فلسفه امامت و حکومت اسلامی.
خلاصه ماشینی:
خواست مردم، عامل تشکیل و بقای حکومت اسلامیهمانگونه که اشاره شد، نخستین مرتبه امامت، ریاست عامه و رهبری اجتماع است؛ یعنی امام باید با اجرای قوانین اسلامی در جامعه دینی و اجرای حدود الهی، امنیت عمومی را تأمین، و عدالت اجتماعی را برقرار کند و در عین پاسداری از مرزهای جامعه اسلامی و جهاد در راه خدا، به ترویج و گسترش اسلام نیز بپردازد.
ائمه: و تشکیل حکومتسؤالی که در مورد فلسفه امامت از دیدگاه شیعه مطرح میشود، این است که نخستین مرتبه امامت، که همان ریاست عامه و زعامت جامعه اسلامی برای اجرای شریعت در جامعه است، توسط امامانی که شیعه به امامت آنان اعتقاد دارد، تحقق پیدا نکرده است؛ یعنی اکثر ائمه شیعه با توجه به نداشتن قدرت و حکومت سیاسی و اجتماعی، این وظایف امام را انجام ندادهاند؛ بنابراین چگونه قابل تصور است که کسی یا کسانی امام باشند؛ اما وظایف و تکالیف امام را انجام نداده و تحققبخش فلسفه امامت در جامعه اسلامی نباشند؟ ائمه اهل بیت: در عین برخورداری از تمام شایستگیهای لازم برای تشکیل حکومت، به دلیل استقبال نکردن مردم از حاکمیت اکثر آنان، موفق به این امر نشدهاند؛ زیرا آنان به خوبی میدانستهاند که حاکم، زمانی میتواند به درستی وظایف حکومتی خود را انجام دهد و اهداف حکومت دینی را تأمین کند که مردم نیز خواستار برقراری عدالت، اجرای احکام دینی و مدیریت جامعه بر اساس قوانین و مقررات الهی باشند.