چکیده:
تاریخ بهراممیرزا در شمار آثار کمتر شناخته شدۀ مولانا محمدمفید مستوفی بافقی است و مشتمل است بر شرح احوال شاهزاده بهراممیرزا و فرزندانش و نسخۀ منحصر بفرد آن اینک در کتابخانه آستان قدس رضوی است. در مقالۀ حاضر، ضمن معرفی نسخۀ مذکور، تشابهات و افتراقات آن با سایر منابع و متون همعصر آن بررسی خواهد شد. مستوفی بافقی در نگارش این اثر از تصنیف جد خود معروف به میرک نظامی الهام گرفته است. تاریخ بهراممیرزا در میان تواریخ موجود تنها اثر شناخته شده از عصر صفوی است که برخلاف تواریخ عمومی این دوره بهطور مستقل به تاریخ شاخۀ دیگری از دودمان شاه اسماعیل غیر از شاخۀ تاجدار شاه طهماسب، یعنی خاندان بهراممیرزا پرداخته است. هر چند مستوفی بافقی در تدوین این اثر از تواریخ بزرگ این دوره چون تاریخ حبیبالسیر و تاریخ عالمآرای عباسی بهرۀ فراوان برده است، اما اجزائی از آن دربردارندۀ مطالبی است که در دیگر تواریخ دیده نمیشود.
Tarikh-I-Bahram Mirza is among the less well-known works of Muhammad Mofid Mostowfi Bafqi, who describes the biography of Bahram Mirza and his children, and so far we have only one manuscript of it in the Astan Quds Razavi Library. The present article seeks to consider the similarity and differentials of the present manuscript with other sources and texts of the same period. Bafqi has been inspired by the composition of his grandfather known as Mirak Nezami. Tarikh-I-Bahram Mirza among the existing sources is the only known work of the Safavid era, which, contrary to the general historical texts of this period, independently written for the history of another branch of the Shah Isma'il dynasty, other than the crowned branch of Shah Tahmasb, the family of Bahram Mirza. Although Bafqi has used in compiling this work from the great historical texts of this period, such as Habib-al-Siar and Alamara-e- Abbasi, but some of the components include information that is not seen in other sources.
خلاصه ماشینی:
com مقدمه مولانا محمدمفید بن نجم الدین محمود بن حبیب اللّه مستوفی بافقی (زنده در سال ١٠٩١ق )، تاریخ نگار و تذکره نگار مشهور نیمۀ دوم سدٔە یازدهم هجری را بیشتر به واسطۀ دو اثر برجستۀ وی جامع مفیدی در تاریخ محلّی یزد و مختصر مفید در جغرافیای ممالک محروسۀ ایران عصر صفوی میشناسیم ، اما در میان آثار او کتاب کمتر شناخته شده ای هست با عنوان تاریخ بهرام میرزای صفوی ، که در دیگر تصنیفاتش ذکری از آن به میان نیاورده است .
مراد وی از صحیفۀ اخیر با توجه به آنکه مجلّدات دوم و سوم جامع مفیدی را به دورٔە صفویه اختصاص داده ، جلد دوم کتاب مذکور است و سرانجام بر قصد خود برای تدوین رساله ای مستقل در احوال شاهزاده بهرام میرزا و فرزندانش تصریح میکند (همو، تاریخ بهراممیرزا، ٢آ-٤آ).
نثر مسجع و عبارتپردازی های معمول در سنت منشیان و مورخان دوران تیموری و صفوی از جمله حبیب السیر خواندمیر و عالم آرای عباسی اسکندربیگ ترکمان منشی ، بر سراسر تاریخ بهرام میرزا حاکم است و در عین حال ، برخی ابتکارات ادبی او در دیگر آثارش چون جامع مفیدی نیز کم و بیش در این کتاب به چشم میخورد.
هر چند که خبر این انتصاب در منابع عصر صفوی آمده (قاضی احمد قمی ، ٦١٨/٢ و ٦٤٢؛ ترکمان منشی ١٣٦/١ و ١٩٨)، اما متن آن در تنها در تاریخ بهرام میرزا، ذیل احوال شاهزاده سلطان ابراهیم میرزا نقل شده است .