چکیده:
ژرفای مفهوم تهی دامنه تاثیرات آن را از حوزه فلسفه تا علوم مختلف و حتی انواع هنر گسترانیده و غیبت آن، جایگاهی رمزآلود بدان بخشیده است. در معماری به دلیل اهمیت اثر فضا و اجزا معماری بر رفتار، تهی نقش پر رنگ تری می یابد که به نظر می رسد در معماری معاصر کمتر بدان پرداخته شده است. چنانچه از تهی، بدون توجه به معنای پنهانش، به عنوان «فضای خالی» یاد می شود و حال آنکه همه فضاها در معماری خالی هستند و در غیر این صورت توده به حساب می آمدند. تحقیق حاضر، با توجه به مفهوم تهی در معماری و تاثیرات آن بر رفتار، ویژگی های کالبدی و معنایی تهی و اثر بخشی آنها بر روابط اجتماعی افراد را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. این که مولفه های کالبدی و معنایی تهی چه تاثیری بر مولفه های اجتماعی فضا دارند؟ به عنوان اصلی ترین سوال تحقیق مطرح می گردد. دستیابی به الگوی جامع در زمینه چگونگی استفاده از ویژگی های تهیدر جهت بهبود کیفیتهای فضایی همچنین افزایش و یا کنترل تعاملات اجتماعی در محلها و موقعیتهای متفاوت، به عنوان هدف تحقیق مد نظر قرار گرفت. بنابراین پیوستگی حاصل از تهی به عنوان متغیر مستقل و تعاملات اجتماعی حاصل از آن به عنوان متغیر وابسته معرفی گردید. به دنبال پی ریزی روش تحقیق ترکیبی کمی – کیفی آمایش اولیه در پنج کاربری مختلف و آمایش اصلی، در سه کاربری مختلف، به صورت توزیع پرسشنامه، مشاهده دقیق و مصاحبه در محل صورت گرفت. اطلاعات بدست آمده به روش کیفی و تحلیل اطلاعات به روش کمی و با استفاده از نرم افزار smart PLS انجام گرفت. نتایج حاصل از تحلیل ها نشان می دهد، مولفه های کالبدی و معنایی تهی، در قالب پیوستگی فضایی، تمایلات اجتماعی میان افراد را در مکان هایی با کاربری غیر رسمی افزایش داده است.
The depth of the void concept has extended the range of its effects from philosophy to various
sciences and even types of art. In architecture, due to the importance of the spacing effect and
architectural components on behavior, void finds a different role that seems to be less addressed
in contemporary architecture. If void, regardless of its hidden meaning, is referred to as "empty
space," all spaces in architecture are empty; otherwise, they were considered mass. The present
study analyzes the physical and semantic characteristics of the void and their impact on social
relations. What effect do void physical and semantic components have on the social elements of
space? It is the main question. Achieving a comprehensive model in using void's features to
improve spatial qualities and increasing or controlling social interactions in different places was
considered the research goal. Therefore, "the effect of void's physical-semantic features" as an
independent variable and "social interactions" was introduced as a dependent variable. The
research method is a mixed quantitative-qualitative. Initial processing in five and three different
uses was conducted, respectively. The research used Questionnaires, detailed observation, and
interviews on-site for data collection. The obtained information was analyzed by Smart PLS
software. The analysis results show that the void's physical and semantic components, in the
form of spatial cohesion, have increased social tendencies among individuals in places with
informal use.
خلاصه ماشینی:
تحقيق حاضر، با توجه به مفهوم تهي در معماري و تأثيرات آن بـر رفتـار، ويژگي هاي کالبدي و معنايي تهي و اثربخشي آنها بر روابط اجتماعي افراد را مورد تحليل و بررسي قرار مي دهد.
نتايج حاصل از تحليل ها نشان مـي دهـد، مؤلفه هاي کالبدي و معنايي تهي ، در قالب پيوستگي فضايي ، تمايلات اجتماعي ميان افراد را در مکان هايي با کاربري غيررسـمي افـزايش داده است .
* اين مقاله بر گرفته از رساله دکتري زهره عطارعباسي ، با موضوع " تحليل مفهوم پيوستگي اجتماعي - فضايي متأثر از ويد در محيط هاي عمومي معماري " مي باشد که در سال ١٣٩٩ به اتمام رسيده است .
تهـي خـود بـه عنـوان يـک عنصـر کالبـدي )٢٠٠٤,Alexandrt( با ويژگي هاي کالبدي و معنايي بر فضاي معماري اثرگذار است و از سوي ديگر به دليل خاصيت سياليت و تأثير پذيري از رفتار کاربران و فضاهاي اطراف ، خود را با محيط تطبيق مي دهد.
مطالعات اوليه نشان مي دهد گشايش فضايي ، اصلي ترين مؤلفـه تهـي در فضاي معماري ، بر چگونگي رفتار کاربران مؤثر بوده و از سوي ديگر رفتار و نوع فعاليت در فضاي عمومي فرم و ويژگي هاي گشـايش فضـايي مذکور را تبيين مي نمايد.
براساس پرسشنامه هاي تدقيق شده با چارچوب نظري تحقيق و نتايج آمايش اوليه ، آزمون اصـلي در ٣ نـوع کـاربري داراي ويد در فضاي عمومي اصلي ، از هرمورد کاربري دو نمونه ، بصورت هدفمند انجام و نتايج حاصل از پرسشها با استفاده از نرم افزار smart pls مورد تحليل دقيق قرار گرفت .