چکیده:
دیدگاه مشهور میان فقها در مورد مواجهه با اهلکتاب آن است که اهلکتاب در صورت اسلام نیاوردن، باید به مسلمانان جزیه بپردازند و در غیر این صورت، مسلمانان موظف به قتال با ایشان است. از عمدهترین مستندهای این مسئله، آیۀ 29 سوره توبه است. این مقاله به بررسی تفسیری این آیه از جهت موضوع و حکم میپردازد و نشان میدهد که بر اساس سایر آیاتی که در مورد اهلکتاب در قرآن وجود دارد، ویژگیهای اهلکتاب مذکور در آیۀ جزیه شامل همه اهلکتاب نیست و در ضمن با توجه به احکامی از قبیل «اعراض» و «صفح» نسبت به اهلکتاب در سایر آیات، حکم قتال با آنان مربوط به همه شرایط نیست. بنابراین جزیه در مورد دستهای از اهلکتاب و در شرایط معینی مطرح میشود، نه در مورد عموم ایشان و در مطلق شرایط.
The popular view among the jurists about confronting the People of the Book is that the People of the Book should pay Jizyah to the Muslims if they do not convert to Islam, otherwise the Muslims have to fight them. One of the most important documents on this issue is verse 29 of chapter Tawbah. This article examines the interpretation of this verse in terms of its subject matter and its ruling. The study shows that according to other verses of the Quran which are related to the People of the Book, the characteristics of the People of the Book mentioned in the verse of Jizyah do not include all the People of the Book. Moreover, considering the verses that suggest tolerance and forgiving the people of the book, the ruling on fighting the People of the Book does not apply to all circumstances. So, Jizyah is believed to be about a particular group of the People of the Book and under certain conditions, neither all of them nor under any circumstances.
خلاصه ماشینی:
اين آيه تنها موضعي در قرآن کريم است که در آن از اصطلاح «جزيه» استفاده شده است: قاتِلُوا الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْکتابَ حَتّي يُعْطُوا الْجِزْيَه عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ؛ با کساني از اهل کتاب که به خدا و روز بازپسين ايمان نميآورند و آنچه را خدا و فرستادهاش حرام گردانيدهاند حرام نميدارند و متديّن به دين حق نميگردند، کارزار کنيد، تا با خواري به دست خود جزيه دهند.
در مقابل، عالماني مانند سيد محمدحسين فضل الله معتقدند که با ملاحظه برخي آيات ديگر در قرآن ميتوان استظهار کرد که آيه جزيه شامل همه اهل کتاب نيست و «مِن» در اين آيه، تبعيضيه است و نه بيانيه (فضلالله، 1419: 11 / 78) البته ايشان در ادامه، نظر مقابل را نيز مطرح و سپس تقويت مينمايد.
(رازي، 1420: 16 / 23-24) اگرچه توضيحاتي که در مورد ايمان نداشتن عموم اهل کتاب به خدا و روز جزا نقل شد، در نگاه نخست ممکن است کافي به نظر برسد، اما نگاه به ساير آيات قرآن در مورد اهل کتاب نشان ميدهد که اوصاف مذکور در آيه، شامل تمام اهل کتاب نيست؛ چراکه در کنار آياتي از قرآن که به کفرورزي و انکار حقايق در ميان اهل کتاب اشاره دارد، آياتي را در قرآن ميتوان يافت که به صراحت متضاد برخي از اوصاف آيه جزيه را در مورد گروههايي از اهل کتاب بيان ميدارد و بر يکسان نبودن همه گروههاي اهل کتاب تاکيد ميورزد و بر وصف ايمان به خدا و روز جزا و حتي رستگاري اخروي تعدادي از اين گروهها تصريح ميکند.