چکیده:
در این مقاله کوشش خواهیم کرد تا رسالهی مهم رابرت فیلمر تحت عنوان پدرسالار را مورد بررسی قرار دهیم. این یک متن بسیار اساسی در تاریخ اندیشهی سیاسی است و به یک معنا یکی از مهمترین منابعی است که فیلسوفان سیاسی مدرن اولیه در انگلستان به شدت نسبت به آن واکنش نشان دادند. به زعم ما رسالهی فیلمر به نوعی در زمرهی آخرین کوششهای نظاممند و منسجم در دفاع از انگارهی «سیاست به مثابهی امری طبیعی» و مستدلساختن حق الهی شاهان برای حکومت بود.ما نشان میدهیم که دفاع فیلمر از سیاست در این معنا علیرغم ائتلافهای تاکتیکیای با تلقی فیلسوفان سیاسی قدمایی از سیاست داشت، به واسطهی ابتنای تام و تمام بر زمینهای وحیانی، از حیثی اساسی با آن متفاوت بود. درواقع به نظر ما فهم رسالهی پدرسالار فیلمر از منظر نبرد رتوریکال میان حاملان فکر سیاسی جدید و مدافعان دریافتهای قدمایی، بهتر امکانپذیر است.دربارهی ترجمه فارسی اثر نیز به نظر میرسد که به واسطهی خصلت غیرتحتاللفظی آن که از مفروضات مترجم نشات میگیرد، بدفهمیها و نیز معادلهای خطایی در متن راه پیدا کرده است.
The main subject of this paper is Robert Filmer’s Patriarcha which is the essential text in the history of political thought and in a sense it is one of the most important sources of the controversial debates on politics in early modern England. We think that Patriarcha was one of the last systematic and coherent attempts to defend the "natural character of politics" and "divine right of kings to rule given by God alone. We try to show that Filmer’s point of view, in spite of its affinities with ancient political philosophers, it was essentially different because it is totally based on the revelation. Generally, we will attempt to understand Filmer’s text in the light of the rhetorical war between the defenders of the pre-modern political conception (emphasizing the naturalness of politics and denying the equity in political rights) and the proponents of the new politics (emphasizing the artificial character of politics and the idea of ‘the individual possessed unconditional right by nature”.) Also, we cast light on the Persian translation of the Patriarcha and argue that the non-literalness of this rendering has led to some misunderstandings and erroneous equivalents.
خلاصه ماشینی:
گرینلیف در مقالهای با عنوان «تاریخ پدرسالار فیلمر» از چهار عنصر اصلی در اندیشۀ سیاسی وی سخن میگوید: نخست، ملاحظات انتقادی درباب ایدههای اصلی متجددان معاصرش؛ دوم، وارسی تاریخ حقوقی کشور انگلستان؛ سوم، ادغام قدرت شاهانه و پدرانه؛ و نهایتاً، استدلال تبارشناختی مبتنیبر کتاب مقدس که برمبنای آن «اقتدار اعلای یک شاه نه ناشی از مردمی که وی بر آنان حکومت میکند و نه ناشی از برخی میانجیهای کلیسایی مثل پاپ، بلکه مستقیماً ناشی از خداوند است که از رهگذر میراث غلبهای که بهشکلی الهی به حضرت آدم (ع) اعطا شد» به وی رسیده است (Greenleaf 1966: 157).
التفات به این نکته ازآنرو ضروری است که معاصران متجدد فیلمر با طرح مقولاتی چون قرارداد اجتماعی که بربنیاد تلقی کاملاً نوینی از فرد صاحب حق استوار بود و بهمنزلۀ محملی اصلی برای تبیین مصنوعیبودن اقتدار سیاسی بهکار گرفته میشد، درنهایت میتوانستند تمایز مدنظر آنان میان عرصۀ خانواده و عرصۀ عمومی را بهسود غلبۀ اصول عرصۀ عمومی بر عرصۀ خانواده تغییر دهند.
خود فیلمر در آغاز رسالۀ پدرسالار بهروشنی به این نکته اشاره کرده و تأکید میکند که حتی کسانی که از حق حکومت پادشاهان دفاع میکنند درنهایت اصول مدنظر متجددان را پذیرفتهاند (ibid.
این نشان میدهد که تاریخنویسی اندیشۀ سیاسی تلاش میکند تا برای «نجات» متون کلاسیک از «بیعدالتی» حداکثر کوشش خود را انجام دهد تا آنها را در بستر تاریخیشان بفهمد؛10 و البته این بدین معنا نیست که فهم آنها در بستر تاریخیشان با فهمی که خودشان از متن خودشان داشتند یکی است.
این نکتهای است که بهنظر میرسد میتواند محمل مناسبی برای نقد و ارزیابی مقدمۀ لسلت و ترجمۀ فارسی پدرسالار فیلمر نیز باشد.