چکیده:
در این پژوهش جهت شناسایی موثرترین الگوی رودباد موجد بارش های فراگیر ایران در طی دوره آماری 1971 تا 2008 ، از رویکرد گردشی به محیطی استفاده گردید. بدین منظور ابتدا یک تحلیل عاملی با رویکرد مولفه مبنا بر روی داده های سرعت باد تراز 300 هکتوپاسکال برای ساعت 12 گرینویج از داده های بازکاوی شده مرکز پیش بینی جوی ایالات متحده آمریکا (NCEP/ NCAR) انجام شد. تحلیل ها نشان داد که 8 مولفه اصلی قادر به تبیین 85% از پراش داده ها می باشند. سپس با اعمال تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی با روش وارد بر روی نمرات 8 مولفه مذکور در طی 3098 روز تحت مطالعه، هشت الگوی غالب رودباد بر روی ایران شناسایی شد. سپس برای هر یک از الگوها با استفاده از همبستگی درون گروهی یک روز با بیشترین همبستگی به عنوان روز نماینده آن الگو انتخاب شد. در مرحله بعد جهت تشخیص موثرترین الگوی رودباد منجر به بارش، مقدار بارش 31 ایستگاه سینوپتیک مرکز استان ها به همراه نقشه های ارتفاع ژئوپتانسیل، امگا، 1000، و 500 هکتوپاسکالی و نقشه همگرایی شار رطوبت برای ترازهای 700 و 850 هکتوپاسکالی هر یک از روزهای نماینده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در الگوی چهارم استقرار رودباد قوی با سرعت 65 متر در ثانیه در تراز 300 هکتوپاسکال در جنوب ایران به همراه تشکیل ناوه سرد چالی بر روی دریای خزر شرایط را برای همگرایی سطوح پایین تر اتمسفر ایران مهیاتر کرده، نفوذ رطوبت از دریای مدیترانه به همراه شرایط ناپایداری حاصل از اتمسفرسطوح بالایی، باعث ریزش باران فراگیر در ایران شده است.
In this research in order to identify the most effective jet stream pattern, creating pervasive rain falls in Iran during the period 1971 to 2008, from turning approach to the environmental approach was used. For this purpose, first of all, an elemental analysis with component based approach on wind speed data with the balance of 300 HP for 12 of Zolo was done by demystified data of United States of America Atmospheric Prediction Center. The analysis showed that 8 main components are able to explain 85% of the diffraction of data. Then, by applying a hierarchical cluster analysis with Ward's method on the scores 8, mentioned component during the 3098 days under study, eight prevailing jet stream was detected on Iran. Then for every pattern, using the interclass correlation, one day with the most correlation was chosen as the day of an agent of that pattern. The next step is to determine the most effective model jet stream leading to rainfall, the amount of rainfall of 32 synoptic stations in the center of provinces, along with maps in heights, Omega, 1000, and 500 hp and map the convergence of moisture flux for levels of 700 and 850 hp for each of the days of the agent was investigated. The results showed that the pitch of strong jet stream in fourth pattern with a speed of 65 meters per second at the level of 300 hPa in southern of Iran along with formation of through cold Chali on the Caspian Sea, simplify the conditions for the convergence of the lower levels of Iran atmosphere, and influx of moisture from the Mediterranean Sea along with along with unstable conditions of high atmosphere, causing pervasive rain in Iran.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان داد که در الگوی چهارم استقرار رودباد قوی با سرعت ٦٥ متر در ثانیه در تراز ٣٠٠ هکتوپاسکال در جنوب ایران به همراه تشکیل ناوه سرد چالی بر روی دریای خزر شرایط را برای همگرایی سطوح پایین تر اتمسفر ایران مهیاتر کرده ، نفوذ رطوبت از دریای مدیترانه به همراه شرایط ناپایداری حاصل از اتمسفرسطوح بالایی ، باعث ریزش باران فراگیر در ایران شده است .
در این پژوهش چهار الگو شناسایی شد در همه الگوها در روز رخداد بارش ، ناحیه چپ خروجی (ربع دوم ) هسته رودباد جبهه قطبی (که بیشترین واگرایی سطوح بالا و همگرایی سطوح زیرین جّو را فراهم میکند) بر فراز آسمان غرب ایران قرار گرفته است .
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ٤: فراوانی الگوی رودباد در ماه های مورد مطالعه الگوی ٤ شکل شماره ٥، نقشه پهنه بندی بارش در روز نماینده بارشی ٢٣ مارس ١٩٨٣ را نشان میدهد همانطوری که ملاحظه میشود در این روز مناطق غرب ، جنوب شرق وشمال شرق ایران دارای بیشترین مقدار بارش میباشدکه با توجه به نقشه رودباد شکل (٣) روز نماینده و تحلیل و تفسیر آن مشاهده شد که این مناطق از ایران در زیر هسته رودباد قرار گرفته اند پس نتیجه میگیریم که بین بارش های ایران و محل استقرار رودبادهای وردسپهری ارتباط قوی وجود دارد.
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ١١: نقشه شار رطوبت تراز ٨٥٠ هکتوپاسکال روز ٢٣ مارس ١٩٨٣ نتیجه گیری در این پژوهش که تحلیل آماری و سینوپتیکی موثرترین الگوی رودباد ایجاد کننده بارش های ایران بررسی شده است با استفاده از روش های آماری، تحلیل عاملی با رویکرد مؤلفه های اصلی، تحلیل خوشه ای با روش وارد و روش همبستگی بین گروهی الگوهای بارشی ، سال های ١٩٧٠ تا ٢٠٠٨ در ٨ گروه طبقه بندی شد.