چکیده:
جنگلها بهعنوان ریههای تنفسی زمین، بخشی از منابع طبیعی ما بوده که نقش مهمی را در سلامت جسمی و روانی موجودات زنده ایفا میکنند. آتشسوزی جنگل در ایران و بهویژه در جنگلهای شمالی، آثار مخربی را در سیمای ظاهری این مناطق بهجای گذاشته است. یکی از روشهای پیشگیری و مدیریت مخاطرات ایجاد شده در زمینه آتشسوزی جنگل، تعیین محدوده خطر آتشسوزی میباشد. هدف از این تحقیق تعیین مناطق حساس به آتشسوزی در جنگلهای نوشهر میباشد. پس از شناسایی عوامل موثر در آتشسوزی (شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، پوشش زمین، دما، بارندگی، فاصله از سکونتگاه، فاصله از جاده)، وزن هرکدام از معیارها و زیر معیارها با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره محاسبه و نقشه آتشسوزی در محیط نرمافزاری ARC GIS تهیه شد. نتایج نشان داد که 32/ 17 درصد از مساحت منطقه که 8/ 311 کیلومتر مربع را شامل میشود، در کلاسهای خطر زیاد و بسیار زیاد و 82/ 47 درصد از مساحت منطقه که 67/ 860 کیلومتر مربع را شامل میشود، در کلاسهای خطر کم و خیلی کم قرار گرفته است. همچنین ارزیابی نتایج بهدستآمده با استفاده از ضریب آماری کاپا نشان میدهد که روش مورد استفاده با ضریب 64/ 0 از دقت خوبی در پهنه بندی خطر آتشسوزی جنگل برخوردار میباشد.
Forests as the lung of land part of our natural resources have an important role to play in the physical and mental health of living beings. Forest fires in Iran and especially in boreal forests had been devastating effects on the appearance of these areas. One method of prevention and risk management established within the field of forest fires is a determination of hazard distance. The purpose of this study was to determine areas vulnerable to fires in Noshahr forests. After identifying the factors contributing to the fire (slope, aspect, elevation, land cover, temperature, precipitation, distance from settlements, distance from roads), weights each of criteria and sub-criteria calculated using multi-criteria decision-making techniques and fire map were prepared in the environment ARC GIS software. The results showed that 17.32 percent of the area which is 311.8 Km² in classes risk high and very high and 17.32 percent of the area which is 311.8 Km² are located in classes risk low and very low. Furthermore, evaluate result's using of kappa statistics coefficient shows that the methods used with coefficient 0.64 are of a good accuracy zoning the forest fire risk.
خلاصه ماشینی:
پس از شناسایی عوامل مؤثر در آتش سوزی (شیب ، جهت شیب ، طبقات ارتفاعی ، پوشش زمین ، دما، بارندگی ، فاصله از سکونتگاه ، فاصله از جاده )، وزن هرکدام از معیارها و زیر معیارها با استفاده از تکنیک های تصمیم ی چند معیاره محاسبه و نقشه آتش سوزی در محیط نرم افزاری ARC GIS تهیه شد.
اسکندری (١٣٩٢) به منظور مدل سازی و تهیه نقشه پتانسیل خطر آتش سوزی در بخشی از جنگل های شمال ایران از دو روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و همبستگی استفاده کرده است .
با استفاده از تحلیل 1- Verma 2- Chuvieco 3- Vakalis 4- Alexandridis 5- Pyne 6- Krock 7- Xaud 8- Oliveira سلسله مراتبی فازی، وزن تمام نقشه های مؤثر در آتش سوزی آماده سازی و از روی هم گذاری آن ها، نقشه ی خطر آتش سوزی تهیه شد.
تفاوت اصلی بین این 1- Zhang 2- Bisquert 3- Safi 4- Satir 5- Goldarag تحقیق با تحقیقات انجام شده در استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره و فاکتورهای موثر و شاخص در زمینه آتش سوزی جنگل میباشد.
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ١: موقعیت جغرافیایی جنگل های نوشهر داده های مورد استفاده برای انجام این پژوهش با بررسی منابع و نظر کارشناسان متخصص ، عوامل مؤثر در آتش سوزی شامل شیب ، جهت شیب ، طبقات ارتفاعی، پوشش زمین ، دما، بارندگی، فاصله از سکونتگاه و فاصله از جاده مشخص شده و نسبت به گردآوری داده ها اقدام شده است .
یافته های تحقیق در این پژوهش برای پهنه بندی خطر آتش سوزی جنگل از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره به روش ترکیب خطی وزن دار (Weighted Linear Combination) در محیط ARC GIS استفاده گردید.