چکیده:
در رمان «ماهیها در شب میخوابند»، زبان به گونهای نظام یافته است که در آن میتوان به تبیین رویکردهای سهگانه نورمن فرکلاف اعم از: توصیف، تفسیر و تبیین پرداخت. الگوی فرکلاف، ابزاری کارامد برای تحلیل چارچوب نظری این پژوهش است. این جستار با روش توصیفی-تحلیلی، ﻣﺴﺄله چگونگی شکلگیری گفتمان انتقادی را در این رمان مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در سطح توصیف، ؛ کاربرد فراوان دُشواژهها از سوی مردان، قطع کلام زنان، تقابلهای دوگانه، قرار گرفتن قهرمان در آشپزخانه و خانه، بسامد فراوان وجه اخباری در جهت قطعیّت کلام، کنشگر بودن زنان و بهکار بردن واژههای استعاری، نمودی برجسته دارد. در سطح تفسیر و از منظر بینامتنیّت، این رمان تحتﺗﺄثیر آرای ویرجینیا وولف و سیمون دوبوار در جهت اعتراض به وضعیّت زنان به رشته تحریر درآمده است. در سطح تبیین نیز میتوان به هژمونی مردسالاری و قدرتیابی مردان و سرکوب زنان دست یافت.
In the novel "Fish Sleep at Night", the language is structured in a way that the three dimensions of Norman Fairclough’s framework including description, interpretation, and explanation could be elaborated. Fairclough's model is a practical tool to analyze the theoretical framework of the present research. This survey examines how critical discourse analysis has emerged in the novel using a descriptive-analytical method. The results show that at description level and upon studying words, which per se reveal admitting the higher position of man plus his power and dominance over woman. Frequent use of taboo words by men, interrupting women's speech, dual interactions, placement of the hero in the kitchen and the house, high frequency of declarative mood to achieve certainty of language, informality of vocabularies, agency of women, metaphoric use of words with religious and cultural identity are among the stylistic characteristics of description in the novel. Considering interpretation and from the viewpoint of intertextuality, the novel is influenced by Virginia Woolf and Simone de Beauvoir toward objection on the status of women. In terms of explanation, one can get to the hegemony of patriarchy, men’s power seeking and suppression of women.
خلاصه ماشینی:
نتـايج تحقيـق بيـانگر آن اسـت کـه در سـطح توصيف ، ؛ کاربرد فراوان دُشواژه ها از سوي مردان ، قطع کلام زنان ، تقابل هاي دوگانـه ، قـرار گـرفتن قهرمـان در آشپزخانه و خانه ، بسامد فراوان وجه اخباري در جهت قطعّيت کـلام ، کنشـگر بـودن زنـان و بـه کـار بـردن واژه هاي استعاري، نمودي برجسـته دارد.
«در مورد رابطه ميان ادبيات و تحليل گفتمان انتقادي ميتوان گفت که زبان شناسي از مسير تحليل گفتمان انتقادي با ادبيات در انواع ادبي، سبک شناسي و نقد ادبي بـراي تعيـين چارچوب هاي نظري و الگوهاي تحليل ، بسيار موّثر و کارامد است تا آن جا کـه نقـد زبـان شناختي ٥ را آغاز سبک شناسي نوين ناميده اند» (آقاگل زاده ، ١٣٨٦: ١٩).
٢. سوال هاي پژوهش - آراي نورمن فرکلاف تا چه ميزان در اين رمان قابل بررسي است ؟ 1- Intertextuality 2- Norman Fairclough - چه عواملي در شکل گيري گفتمان غالب ، قدرت ، زبان و ايدئولـوژي در ايـن اثـر مـوّثر قلمداد شده است ؟ ٣.
آقاگل زاده (١٣٨٦) در مقالۀ «رويکردهاي غالـب در تحليـل گفتمـان »، ضـمن معرّفـي نظريه هاي ديگر تحليل گفتمان ، نظريۀ فرکلاف را مورد بررسـي قـرار داده و بـه قـدرت و ايدئولوژي زبان در مشروعيت بخشي به روابط نابرابر اجتماعي اشاره کرده است .