چکیده:
در این نوشتار تصحیحها و پژوهشهایی دربارة رسالةفیالعشق با رویکردی انتقادی ارزیابی شده است. اهمیت این رساله به سبب تبیین عشق از منظر فلسفی و بر مبنای فکر ارسطویی است. پیش از این اثر، رسالههایی دربارة عشق به شیوة فلسفی از افلاطون و فلوطین و إخوان الصفاء نیز نشر یافته که از لحاظ محتوایی با تعاریف و تقسیمبندیهای ابنسینا از عشق متفاوت است. پس از ارزیابی تصحیحها، نسخههایی که مبنای هر تصحیح بود، بررسی شد. نقصانهای هر پژوهشی که دربارة این رساله بود، بدین صورت ارزیابی شد: الف) عبارات نخستینِ پنج تصحیح و ضبط مقبول مصححان که در فهم ما از رساله تأثیری بهسزا دارد: واژههای الحیّة، المغذیة، المدبَّرة و المنبعث، بهجای واژههای الحسیة، المعدنیة، المدبِّرة و المنیلة؛ ب) بررسی شمار گوناگون نسخههای موجود در کتابخانههای ایران(بر اساس گزارش فنخا 45؛ و دنا ـ ویراست دوم ـ 54 نسخه) و کتابخانههای خارج از ایران(37 نسخه) در تصحیح علمی اهمیت دارد، درحالیکه مصححان در روزگار خود به نسخههایی که صرفاً در ناحیة جغرافیایی آنها نزدیک بدانها بوده است(تنها 11 نسخه خارج از کتابخانههای ایران) استناد کردهاند؛ ج) انتخاب نسخۀ اصل و طبقهبندی نسخههای همخانواده در تصحیح علمی رساله مهم است. منظور از شیوة ارزیابی با رویکردی انتقادی، بررسی جنبههای صوری و محتوایی تصحیحهای چاپی است که در تحلیل فلسفی رساله نقشی تعیین کننده دارد.
خلاصه ماشینی:
نقصان هاي هر پژوهشي که دربارة اين رساله بود، بدين صورت ارزيابي شد: الف ) عبارات نخستين پنج تصحيح و ضبط مقبول مصححان که در فهم ما از رساله تأثيري به سزا دارد: واژه هاي الحيۀ، المغذيۀ، المدبرة و المنبعث ، به جاي واژه هاي الحسيۀ، المعدنيۀ، المدبرة و المنيلۀ؛ ب ) بررسي شمار گوناگون نسخه هاي موجود در کتابخانه هاي ايران (بر اساس گزارش فنخا ٤٥؛ و دنا ـ ويراست دوم ـ ٥٤ نسخه ) و کتابخانه هاي خارج از ايران (٣٧ نسخه ) در تصحيح علمي اهميت دارد، درحاليکه مصححان در روزگار خود به نسخه هايي که صرفا در ناحيۀ جغرافيايي آنها نزديک بدانها بوده است (تنها ١١ نسخه خارج از کتابخانه هاي ايران ) استناد کرده اند؛ ج ) انتخاب نسخۀ اصل و طبقه بندي نسخه هاي هم خانواده در تصحيح علمي رساله مهم است .
احمد آتش نيز به زبان ترکي مقدمه اي براي رساله نگاشته که در آن موضوعات زير را بررسي کرده است : الف ) ابن سينا و ابوعبدالله معصومي ـ که رساله براي او نگاشته شده است ؛ ب ) تاريخ نگارش رساله ؛ ج ) تحليل مختصري از رساله ؛ د) ابن سينا و فلوطين و افلاطون ؛ هـ) نسخه هاي رسالۀ في ماهيۀ العشق ؛ و) گفتاري دربارة ترجمه ؛ در پي اين مقدمه ، ترجمه ١ .
احمد آتش براي تصحيح اين رساله از پنج نسخۀ خطي و همچنين نسخه هاي استفاده شده در چاپ رسائل عرفاني مهرن استفاده کرده است .
Gutas, Dimitri(2014(, Avicenna and the Aristotelian TraditionIntroduction to Reading Avicenna's Philosophical Works, Leiden, Boston, Brill Ibn Sina (Avicena( (1945(, “Risalah fi’l- ‘ishq” (A Treatise on Love), transl.