چکیده:
چکیده تأمین اجتماعی، موضوعی است که در بسیاری از کشورها، بهویژه در کشورهای با رویکرد حاکمیت دولت رفاه، مورد توجه قرار گرفته و فراخور اندیشۀ سیاسی نظام حاکم، تعریف شده است. بااینهمه، قدر مشترک مفهوم و تعریف نهادهای تأمین اجتماعی بهعنوان سازمانهایی دولتی، تأمین جنبههای اقتصادی و بیمهای و حمایت معیشتی افراد جامعه است. بهنظر میرسد، محدودنمودن مفهوم و تعریف تأمین اجتماعی تنها در اهداف سازمانی که برآمده از خاستگاه آن، یعنی نگاه سکولار غرب به انسان است، قابل نقد بوده و میتوان با توجه به فرهنگ و آموزههای قرآنی، مفهوم و در نتیجه تعریفی جدید برای آن بیان نمود. این پژوهش، با روش توصیفی - تحلیلی، به بازتعریف نظام تأمین اجتماعی، با توجه به آموزههای قرآن کریم میپردازد و بهطور مشخص به دنبال پاسخ به این پرسش است که بازتعریف نظام تأمین اجتماعی با رویکرد قرآنی به نیازهای انسان چیست و چه آثاری بر این بازتعریف مترتب است؟ با توجه به جامعیت انسانشناسی قرآن و بیان گذشته، حال و آیندۀ او و نیز بیان ضعفها، نگرانیها و عوامل کرامت، امنیت و آرامش انسان، نظام تأمین اجتماعی با رویکرد قرآنی، گسترۀ وسیعی از نیازهای مادی و معنوی انسان، با هدف تأمین کرامت، امنیت و آرامش دنیوی و اخروی او را شامل میشود.
Social security is an issue that has been considered in many countries, especially in countries with a welfare state approach, and has been defined in accordance with the political thinking of the ruling system. However, common value of the concept and definition of social security institutions as the governmental organizations, providing economic and insurance aspects and livelihood support for individuals in society. It seems that restricting the concept of social security and defining it in such a way that it is limited to the organizational goals that stem from its origin, i.e. the secular view of the West about people, is subject to criticism. So, a new concept and definition can be expressed for it according to the Quranic culture and teachings. This research, with a descriptive-analytical method, redefines the social security system according to the teachings of the Holy Quran and specifically seeks to answer the question of what is the redefinition of the social security system with the Quranic approach to human needs and what are the effects on this redefinition; Given the comprehensiveness of the anthropology of the Qur’an and its expression of past, present and future of man, as well as the expression of weaknesses, concerns and factors of human dignity, security and peace, the social security system based on the Qur’anic approach includes a wide range of material and spiritual human needs for the purpose of providing his security and peace in this world and the hereafter.
خلاصه ماشینی:
مراد از تأمیناجتماعی چیست؟ آیا مراد تأمین نیازهای معیشتی انسان در بستر جامعه است و یا اینکه تأمین نیازها توسط جامعه؟ وانگهی، چرا تأمین نیازهای معیشتی، با تأمیناجتماعی و نه «تأمین اقتصادی» و یا «تأمین معیشتی» عنوان شده است؟ چگونه است که در این اصطلاح از واژۀ اجتماع استفاده شده، ولی از عقاید، اخلاق و فرهنگ اجتماع غفلت شده است؟ با این مقدمه، پرسشی که مطرح است، این است که آیا نمیتوان با استفاده از ظرفیت معارف و آموزههای جامع قرآن کریم، تعریفی جدید از نظام تأمیناجتماعی ارائه داد و چرا باید این اصطلاح ارجمند، تنها محدود به تأمین جنبههای اقتصادی باشد؟ هدف از بازتعریف قرآنی نظام تأمیناجتماعی، تخطئۀ مفهوم و تعریف سازمانی آن نیست؛ زیرا روشن است که با توجه به اینکه این اصطلاح، اصطلاحی معاصر و برآمده از تفکری سازمانی و با اهدافی مشخص و محدود، آنهم در بستر جوامع غربی است؛ دارای مفهوم و تعریفی محدود به اهداف سازمانی نیز باشد؛ بلکه هدف، نگاهی گسترده به حوزه تأمیناجتماعی است.
قرآن کریم سخن خدای انسان (نساء/82؛ توبه/6) و برای هدایت انسان (اعراف/52 - 203؛ یونس/57؛ نحل/64؛ نمل/2؛ لقمان/3؛ فصلت/44) و در راستای تأمین کرامت، امنیت و آرامش و درنتیجه، سعادت انسان است (انعام: 81-82؛ اعراف/ 96ـ99؛ اسراء/70؛ فاطر/10)؛ بنابراین، رویکرد قرآن به انسان و اجتماع انسانی، مفهوم و تعریف قرآنی تأمیناجتماعی را مشخص خواهد کرد و نظام تأمیناجتماعی، در حقیقت تأمینکننده هدف برآمده از این مفهوم و تعریف خواهد بود.