چکیده:
تصور رایج در خصوص رابطه شادمانی و اقتصاد این است که هر چه سطح اقتصادی جامعه برحسب شاخصهایی چون درآمد سرانه و دستاوردهاي رفاهي، بهداشتي و آموزشي، در سطح بالاتری قرار گیرد، جامعه شادی بیشتری را تجربه خواهد کرد. ورود 'اقتصاد شادمانی' به ادبیات اقتصادی و برخی از تحقیقات پایهگذار نشان داد علیرغم بهبود مؤلفههای فوق، افراد ممکن است نوعاً ناشادتر از گذشته باشند و بر این اساس صرف هدفگذاری بر مؤلفههای فوق نمیتواند منجر به احساس رضایت و شادکامی بیشتر در انسانها شود که این موضوع بعدها به تناقض استرلین معروف شد. ادعای مقاله حاضر این است که ازآنجاکه اقتصاد شادی حوزهای جدید از مطالعات میانرشتهای را به خود اختصاص داده و به دنبال راههایی برای تبیین علل شاد زیستن انسانها است، ابتدائاً میتوان پیشبینی کرد که با حفظ کردن پارادایم فکری حاضر، تحلیلگران جریان اصلی اقتصاد در تجزیه و تحلیل علل ناشادی هرچند در زمینههایی موفق اما درمجموع ناکام خواهند ماند. علل این ناکامی را میتوان در رویکردهای انسان شناسانه جستجو کرد؛ به این معنا که به دلیل تسلط نگاه انسان شناسانه ماتریالیستی در میان تحلیلگران اقتصادی، نسخههایی که برای شادی انسانها تجویز میشود، در برخی از موارد فاقد اعتبار هستند و یا اینکه کفایت لازم را ندارد. این مقاله ضمن بررسی نادرستی نگاه انسان شناسانه در ادبیات اقتصادی رایج، به ارائه یک چارچوب انسانشناسی از منظر اسلام پرداخته و رویکرد بدیلی را برای اقتصاد شادی از منظر اقتصاد اسلامی ارائه مینماید که میتواند در جهت سیاستگذاری مورد استفاده قرار گیرد
خلاصه ماشینی:
اين نيازها براي انسان در دو حوزه سلبي و ايجابي تقسيم بندي شدهاند که ميتوان بر اساس آنها به شاخص سازي در حوزه اقتصاد شادماني مبادرت ورزيد: جدول (٢)- نيازهاي اساسي انسان از منظر اسلامي نيازهاي اساسي انسان از منظر اسلامي نيازهاي حفظ ذات، نيازهاي حفظ نوع، نياز به خوردن و آشاميدن و تغذيه مناسب ، نياز به جنبه تملک مسکن و دارايي، حفظ سلامت و رعايت بهداشت ، انتخاب شغل و کسب حلال، ايجابي نيازهاي وجود و اوقات فراغت زيستي جنبه تعلق خاطر به دنياي مذموم، فقر، عدم کنترل غريزه جنسي، حرام خواري، ثروت اندوزي، سلبي به بطالت گذراندن عمر، عدم مراعات بهداشت ، جسمي و روحي، عدم مراعات بهداشت ، نيازهاي اساسي انسان از منظر اسلامي جسمي و روحي ايمان به خدا، پناه بردن به خدا از شر شيطان، نماز، عدم هراس از غير خدا، انگيزه امنيتي و جنبه دفاعي، اداي امانت ، زکات و صدقات، برادري مسلمانان با هم توکل ، حمايت از مظلومان، ايجابي جهاد، ايمني جويي از عذاب الهي نيازهاي ايمني جنبه نمامي و فتنه انگيزي، ظلم و تجاوز، ريا و نفاق، کم فروشي و احتکار، ربا، غيبت ، غرور و سلبي تکبر، غفلت از ياد خدا جنبه تواضع ، رفق و عفو، وفاي به عهد، راست گويي و صداقت ، حسن خلق و حسن معاشرت، ايجابي احسان و انفاق، صله رحم ، تولي و تبري، عشق و پرستش ، نيازهاي محبت و تعلق جنبه تکبر، بخل ، سوء ظن ، حسد، ريا، نفاق، غيبت ، سلبي تواضع و وقار، مشورت با ديگران، پرهيز از گناه، صبر و جنبه ايجابي استقامت ، عقل و خرد، علم ، عفت ، کرامت ، تقوا، نيکوکاري، عدل و انصاف، نياز به کرامت و احترام تکبر و خود ستايي، گناه و بندگي نفس ، ناشکيبايي، جهل و جنبه سلبي ناداني، فساد و بيعفتي، تمسخر و اهانت به ديگران جهاد و شجاعت ، بينش و بصيرت، توکل ، ايمان به هدف، اخلاص، تزکيه و رضا به قضاي جنبه الهي، آرامش ، عزت نفس و ايجابي نياز به کمال و بلند همتي، عبادت و معنويت خود شکوفايي جنبه تکبر و استبداد رأي، بندگي نفس ، غفلت و ساده انديشي، بخل و حسد، کسالت و سستي، سلبي ترجيح دنيا به آخرت 1 مأخذ: سلطاني (١٣٩٢) _____________________________________________________ ١- تحقيق حاضر مستلزم يک بررسي انسانشناسانه و ارائه يک مجموعه از نيازهاي انسان از منظر اسلام است که محدوديت هاي تحقيق از يک سو و قوت تحقيق سلطاني، ١٣٩٢ سبب شده است که نتايج آن به عنوان پيش فرض در نظر گرفته شود.