چکیده:
آموزش قرآن وظیفه و دغدغهای است که همواره مدنظر نظام اسلامی، مسیولان و اساتید قرآن و محققان حوزه تربیتی و اولیای دلسوز کودکان است و در این خصوص، با اینکه فعالیتهای خوبی انجام شده، ولی مطابق تحقیقات میدانی هنوز مشکلات عدیدهای بهچشم میخورد؛ این تحقیق بهمنظور ارایه «الگوی مطلوب در آموزش رسمی قرآن دوره ابتدایی ایران» صورت گرفته است. روش تحقیق در این مطالعه، روش کیفی بوده و جامعه نمونه شامل تمام اسناد بالادستی و متخصصان کشوری آموزش قرآن ابتدایی است. روش نمونهگیری در این تحقیق، روش هدفمند بوده و انتخاب افراد نمونه، تا به حد اشباع نظری ادامه یافته است. در روش گردآوری دادهها نیز متناسب با پرسشهای پژوهشی، از ابزارهای متنوع و مختلفی استفاده شده است. نتایج این تحقیق بدین شرح است: ۱. عناصر آموزش مطلوب قرآن دوره ابتدایی عبارتاند از: اهداف، محتوا، معلم، نهادهای دیگر، نظام ارزشیابی، شیوههای تدریس، مدیریت امور قرآنی جامعه، وسایل و رسانههای آموزشی و رسمالخط، قرآنآموز، فضای معنوی- فیزیکی و زمان متناسب تدریس؛ ۲. در کنار کمیتهای آموزشی، یعنی عناصر آموزشی، رعایت کیفیت، یعنی ویژگیهای هر یک از عناصر آموزشی هم لازم است؛ ۳. ارایه الگوی مطلوب در زمینه آموزش رسمی درس قرآن دوره ابتدایی در ایران.
Teaching the Qur'an is a task and concern that has always been considered by the Islamic system, officials and teachers of the Qur'an, researchers in the field of education and caring parents of children. In this regard, although outstanding activities have been done, the field research carried out show that there are still many problems. This research has been done in order to present an "optimal model in formal education of Quran in the elementary schools of Iran". The research method in this study is qualitative, and the sample population includes all high level documents and national experts in teaching Qur'an in elementary schools. The sampling method used in this research is purposive and the selection of sample individuals has continued to the point of theoretical saturation. In the data collection method, various instruments have been used in accordance with the research questions. The results of this research are as follows: 1. The elements of optimal teaching of the Qur'an in elementary school are: objectives, content, teacher, other institutions, evaluation system, teaching methods, the management of Qur'anic affairs, educational tools and media and calligraphy, student, spiritualphysical atmosphere and appropriate teaching time. 2. In addition to educational quantities, i.e. educational elements, it is necessary to observe quality, i.e. the characteristics of each of the educational elements. 3. Presenting an optimal model in the field of formal education of the Qur'an in elementary schools of Iran.
خلاصه ماشینی:
همانطورکه ملاحظه ميشود، فرمايشهاي فوق، بيشتر در خصوص اهميت و توجه به همة ابعاد فرهنگ ظاهري انس با قرآن مثل تجويد، قرائت، صوت و لحن، حفظ، مفاهيم و تدبر، آنهم بهعنوان يک وظيفه عمومي است؛ و از سوي ديگر، در يکي از بيانات، بهترتيب آموزش قرآن، يعني ابتدا قرائت ترتيل و سپس حفظ و بعد تدبر، اشاره شده است (بند سوم بالا).
ب) شايستگيهاي آموزش قرآن کريم از ديدگاه برنامه درسي ملي آشنايي با زبان عربي و مشخصاً مهارتهاي چهارگانة زباني، يعني خواندن، گوش کردن، نوشتن و سخن گفتن در اين حوزه، به ميزاني است که دانشآموز را در درک معناي آيات قرآن کريم، کلام معصومان( و متون ديني و فرهنگ اسلامي کمک کند و در تقويت زبان فارسي او مؤثر باشد (چشمانداز برنامة درسي ملي جمهوري اسلامي ايران، 1391).
چنانکه ملاحظه ميشود، ارتباط تنگاتنگي بين زبان عربي و قرآن و معارف اسلامي وجود دارد؛ منتها بهمنظور تسهيل يادگيري و توجه به مسائل روانشناسي تربيتي، تقسيم کاري در نحوة ارتباطات بين دروس فوق لحاظ شده است؛ اگرچه تقسيمبندي فوق، ارتباط چنداني با هدف اين قسمت از تحقيق ـ که بررسي شاخصهاي مطلوب آموزش قرآن دورة ابتدايي است ـ ندارد و با توجه به واضح بودن مطالب، نيازي به تحليل و جدول خاصي نيست.
و در يک کلام، هدف آموزش مطلوب قرآن کريم در دوره ابتدايي، آموزش جامع قرآن، يعني صحيح و روانخواني آيات قرآن، درک مفاهيم آيات منتخب؛ تدبر و انس با کلام الهي، بهمنظور رسيدن به سبک زندگي قرآني، يعني حيات طيبه است.