چکیده:
مهتاب و کتان یا دل و جان اثر شاعری بنام آفرین لاهوری و اهل دیار پاکستان است، که نسخة آن در بخش نسخ خطی دانشگاه پنجاب نگهداری میشود و تاکنون تصحیح و چاپ نشده و ناشناخته باقی ماندهاست. داستان روایتی تغزلی از اشتیاق و علاقه بین دو معشوقه با نامهای دل و جان است. شاعر با بیانی حکیمانه و موجز بسیاری از مباحث حکمی را نیز در خلال داستان آورده است و پی در پی عشق و محبت را توصیف میکند. برجستگی این منظومه این است که نام و شخصیت دو عاشق بصورت تمثیلوار بیان شده و مسائل عرفانی نیز در لابلای داستان ذکر میشود. زبان و بیان، تشبیهات و واژگانی که آفرین لاهوری بهکار میبرد، گاهی تکراری و خالی از هرگونه لطافت و گاهی بدیع است. باتوجه به اینکه آفرین در ردیف شاعران سبک هندی قرار گرفته، به تبعیت از شاعران دورة اول این سبک به خلق مضامینی سادهتر پرداخته است. این پژوهش بر آن است تا برای نخستین بار به معرفی این منظومة داستانی بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش به صورت اسنادی تحلیلی است و سعی شده به صورت بازخوانی نسخة موجود تحلیل و بررسی شود.
خلاصه ماشینی:
تحلیل داستان غنایی مهتاب و کتان براساس تنها نسخة موجود در دانشگاه پنجاب پاکستان مریم محمودی 1 زینبالسادات هاشمی 2 چکیده مهتاب و کتان یا دل و جان اثر شاعری به نام آفرین لاهوری و اهل دیار پاکستان است، که نسخة آن در بخش نسخ خطی دانشگاه پنجاب نگهداری میشود و تاکنون تصحیح و چاپ نشده و ناشناخته باقی مانده است.
برجستگی این منظومه این است که نام و شخصیت دو عاشق به صورت تمثیلوار بیان شده و مسائل عرفانی نیز در لابلای داستان ذکر میشود.
این منظومه همچون دیگر منظومههای غنایی با نام خدا و مناجات به درگاه باری تعالی و ستایش پیامبر و مدح ممدوح آغاز میشود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مدح پیامبر و ائمه نیز در اشعارش دیده میشود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} گزارش داستان در سرزمین هندوستان پادشاهی کامروا زندگی میکرد.
جان بدون وجود دل، خود را هیچ میانگاشت و پیدرپی نام او را زمزمه میکرد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} شاه برای دل همسری انتخابکرد.
- در این داستان پیری عالم به غیب و مستجابالدعوه وجود دارد که برای داشتن فرزند پادشاه و وزیر دست به دعا میگشاید: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} - از دیگر ویژگیهای این داستان طلسم شکنی است.
توصیفات جنگ اینگونه است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} تناقضگویی شاعر در داستان دل به عنوان فرزند شاه و جان، دختر دستور معرفی شده است اما در میانة داستان گویی شاعر این نسبتها را از یاد برده و بالعکس دل را فرزند دستور و جان را فرزند شاه معرفی میکند.
آفرین لاهوری نیز در این داستان به وصف زیبایی دل و جان پرداخته که در نوع خود بینظیر است.