چکیده:
هدف اصلی مقاله حاضر شناسایی عناصر هزینهای دخیل در یکپارچهسازی نحوی سامانههای اطلاعاتی کتابخانههای دیجیتالی در ایران در سه سطح محتوا، فنّی، و سازمانی است. بدیهی است در این راستا، برخی اهداف جزئی نیز نظیر شناسایی وضعیت موجود سامانههای اطلاعاتی از نظر ذخیرهسازی اطلاعات، قابلیتهای موجود خروجیهای اطلاعاتی مورد نیاز برای میانکنشپذیری، وضعیت موجود میانکنشپذیری سامانههای اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی در ایران، و مدل مناسب یکپارچهسازی سامانههای اطلاعاتی در کتابخانههای دیجیتالی ایران حاصل خواهد شد. در پژوهش حاضر، از روش پژوهش پیمایش تحلیلی استفاده شده است. جامعه مطالعاتی پژوهش، متشکل از 11 سامانه اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی است که در حال حاضر در کتابخانههای دیجیتالی ایران مورد استفاده قرار میگیرند. با توجه به عدم وجود ابزار استانداردی برای مطالعه یکپارچهسازی نحوی سامانههای اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی، جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محققساخته استفاده شده است. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که برای شناسایی عناصر هزینه-سازگاری در یکپارچهسازی نحوی باید در سه سطح محتوا، فنّی، و سازمانی به جستجو پرداخت. همچنین، یافتهها نشان داد که مهمترین سطح در عناصر مربوط به هزینه-سازگاری متعلق به عناصر سطح سازمانی است. همچنین، پژوهش حاضر نشان داد که بیشترین عناصر مربوط به هزینهسازگاری مربوط به کتابخانهها و سازمانهای مادر آنهاست و در این راستا، سعی میشود تا کمترین بار هزینهای بر دوش شرکتهای تولیدکننده سامانههای اطلاعاتی کتابخانه دیجیتالی باشد.
The main goal of this article was identifying cost elements in syntactic integrating digital library systems in Iran. The levels of integration are content, technical, and organizational. It is obvious we could access some sub goals such as identifying current situation of information systems from the view points of data storage, needed standard outputs, and the current situation of interoperability in Iran, and suitable integration model in Iranian digital libraries. The analytical survey method was used in this research. Research population included 11 digital library systems that were used in Iranian digital libraries. In order to gather information, a researcher made questionnaire was used because of not existing standard collecting data tool. Findings demonstrated that we should search on three levels of interoperability: content, technical, and organizational level in order to identifying cost-adoption elements in syntactic interoperability. Also, findings showed that the elements of organizational level were too important level in cost-adoption elements. Also this research demonstrated that the high cost of adoption was related to libraries and their organizations.
خلاصه ماشینی:
به اين معني که سامانه هـاي اطلاعـاتي، از هـر نـوعي که باشند (به عنوان مثال ، سامانه هاي اطلاعاتي نسخ خطي، نشريات تخصصي، طرح هـاي پژوهشـي سازمان ها، کتابخانه ديجيتالي و نظاير اينها)، براي حفظ جايگاه اطلاعـاتي خـود در چرخـه دانـش بايد يکپارچه شوند وبه صورت يکپارچـه بـه کـاربران ارائـه خـدمات نماينـد.
در اين راستا، برخي اهداف جزئي نظير شناسايي وضـعيت موجـود سـامانه هـاي اطلاعـاتي از نظـر ذخيــره ســازي اطلاعــات ، قابليــت هــاي موجــود خروجــيهــاي اطلاعــاتي مــورد نيــاز بــراي ميان کنش پذيري، وضعيت موجود ميان کنش پذيري سامانه هـاي اطلاعـاتي کتابخانـه ديجيتـالي در ايران ، و مدل مناسب يکپارچه سازي سامانه هاي اطلاعاتي در کتابخانه هاي ديجيتالي ايـران حاصـل خواهد شد.
از جملـه ايـن پـژوهش هـا در داخل کشور ميتوان به پايان نامه هاي دکتراي قانع (١٣٨٨) با عنوان «بررسي موانـع دسترسـي آزاد اعضاي هيئت علمي دانشگاه هاي کشور به اطلاعات علمـي و ارائـه مـدلي بـراي ارتباطـات علمـي ايران » وعليپور حافظي (١٣٨٨) با عنوان «بررسي نحوه مبادله اطلاعـات در سـامانه هـاي اطلاعـاتي کتابخانه هاي ديجيتالي در ايران و ارائه الگـوي پيشـنهادي » اشـاره کـرد.
بـا توجـه بـه نياز به پرداخت بخش زيادي از هزينه هاي اين طرح توسط کتابخانه هـا و سـازمان هـاي مـادر آنهـا که در ادامه بـه آنهـا پرداختـه شـده اسـت ، ضـرورت ايـن مسـأله در رشـد سـامانه هـاي اطلاعـاتي يکپارچه بسيار تأثيرگذار خواهد بود.
بـر ايـن اسـاس ، پـژوهش حاضـر بـا توجه به پيشينه هاي اشاره شده ، اقدام به بررسي درزمينـه هزينـه -سـازگاري سـامانه هـاي اطلاعـاتي کتابخانه هاي ديجيتالي در ايران کرد تـا بـه شناسـايي عناصـر هزينـه اي در سـازگاري سـامانه هـاي اطلاعاتي جهت ايجاد سامانه هاي اطلاعاتي يکپارچه بپردازد.