چکیده:
علی رغم اختلاف در حدود و ثغور، اصل عصمت پیامبران از مسلمات اسلام است. عدم عصمت علمی و عملی در دریافت، حفظ و ابلاغ، به نقض غرض خداوند حکیم انجامیده و محال است. در عین حال ظواهر بعضی از آیات و روایات موهم فقدان برخی مراتب عصمت در انبیاء است. از جمله آیه 24 سوره -مبارکه یوسف(ع) که گاه عدم عصمت حضرت یوسف(ع) از آن برداشت شده است. این شبهه بر تفسیر خاصی از واژه «هَمّ» و برخی تفاسیر در معنای «همّ» و «برهان» بنا شده است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش است که مراد از «هَمّ» یوسف(ع)در آیه شریفه به گونهای که بتوان به شبهه پاسخ داد، چیست؟ و چه دیدگاههایی دراین باره مطرح است؟ در این مقاله نشان داده شده است که مبتنی بر مشکک بودن اراده، میل تکوینی و قصد انجام، هر دو از مراتب حقیقت واحد هستند که واژه «هم» در باره آن بکار رفته است، لذا می توان «هم» حضرت یوسف را به میل طبیعی و «هم» زلیخا را به قصد ارتکاب تفسیر نموده و از این رهگذر به شبهه پاسخ گفت.
خلاصه ماشینی:
مسئله تحقيق اين است که نقاط ضعف و قوت ديدگاه هاي ارائه شده چيست ؟ و آيا ميتوان با تکيه بر برخي مباني و متناسب با سطحي از مخاطبان ، پاسخي جديد به اين شبهه ارائه کرد؟ در اين مقاله به روش توصيفي تحليلي، ضمن بيان و نقد مهم ترين ديدگاه ها، نشان داده شده است که مبتني بر مشکک بودن اراده ، ميل تکويني و قصد انجام ، هر دو از مراتب حقيقت واحدي هستند که واژه «هم » درباره آن به کار رفته است ، بنابراين مي توان هم حضرت يوسف را به ميل طبيعي و هم زليخا را به قصد ارتکاب تفسير نموده و از اين رهگذر به شبهه پاسخ گفت .
به اعتقاد اين گروه ، حضرت يوسف از تن دادن به خواست زليخا و انجام اين عمل متنفر و منزجر بود، بنابراين در ابتدا به موعظه ، نصيحت و نهي لساني زليخا پرداخت و چون اين موعظه و نهي از منکر لساني را در زليخا مؤثر نديد، اقدام به فرار و ترک صحنه گناه کرد (سلمي، ١٣٦٩: ١٠٣)، البته اين احتمال نيز وجود دارد که مقصود ابن عطا اين قول از تفسير «هم بها» به موعظه ، اراده موعظه کردن باشد، طبيعي است که در اين صورت اين قول ، قول جداگانه اي نيست و ميتوان آن را به اقوال بعدي و اختلاف در متعلق اراده ارجاع داد؛ اما بنا بر احتمال نخست ، به نظر ميرسد اشکالاتي در اين ديدگاه قابل طرح باشد.