چکیده:
گسترش روزافزون پیشرفتهای فناورانه در عرصه مصنوعات هوشمند و تجربههای تلخ
گذشته از جانب انسانهای سودجو لزوم بکارگیری و عملیاتی کردن اخلاق را در این
عرصه دوچندان کرده است. در همین راستاء مسئلة عاملیت اخلاقی مصنوعات هوشمند
مورد بحث و مناقشه است. این پژوهش ابتدا به تبیین دقیق مسئلة عاملیت اخلاقی
مصنوعات هوشمند (رباتها) و بیان دید گاههای مختلف دربارة آنها پرداخته است. سپس
با کمک از تحقیقات انجام شده» دیدگاه مخالفان عاملیت اخلاقی مصنوعات هوشمند
مورد نقد قرار گرفته است. این تحقیق در روش گردآوری مطالب» کتابخانهای است و
در نحوه استناد دادهها از شیوه اسنادی پیروی میکند و روش آن در تجزیه و تحلیل
مطالب» تحلیل محتوایی از نوع توصیفی تحلیلی است. نتیجه این تحقیق آن است که
اثبات عاملیت اخلاقی برای مصنوعات هوشمند. با توجه به ویژگیهای خاص این
مصنوعات و نظام اخلاقی مختص به خودشان امکانپذیر است.
Growing technological advances in intelligent artifacts and bitter experiences of the past have emphasized the need to use and operate ethics in this field. Accordingly, it is vital to discuss the ethical integrity of having intelligent artifacts. Concerning the method of gathering materials, the current study uses library and documentary research followed by attribution style. Moreover, descriptive analysis is employed in order to analyze data. Explaining and criticizing the opposing views in this field and reviewing the related literature, it is concluded that the proof of the ethical integrity of the intelligent artifacts is possible due to the specific features of these artifacts and their own moral system.
خلاصه ماشینی:
اين تفـاوت مهم بين عـامليـت ادراکي و عامليت گزاره اي باعث به وجود آمدن يک سـؤال هنجاري بسـيار مهم مي شـود و آن اينکه چه حقوق و مسـئوليت هايي براي عامليت ادراکي لازم و کافي اسـت ؟ و اينکه اگر انســان ها و غير انســان ها داراي عامليت يکســان هسـتند، آيا داراي شـأن اخلاقي يکسـان هم هسـتند؟ جواب مثبت اسـت و به همين دليل اسـت که بيشـتر فيلسـوفان گسـترة عامل اخلاقي را فراتر از انسـان ها مي دانند و حيوانات ، مصنوعات هوشمند و غيره را هم جزو عاملان اخلاقي مي شمارند.
نکته مهم ديگري که بايد به آن اشــاره کرد اين اســـت که تبيين عامليت اخلاقي ارتبـاط بســـيـار وثيقي بـا تحليل ما از اخلاق و اخلاقيات دارد؛ اما به طورکلي دو مورد توانايي وجود دارد که براي عامليت اخلاقي ضروري هستند: شرط اولي که معرکه آراء متضـاده اسـت ، توانايي انتخاب آزادانه براي عمل کردن هسـت .
بعضـي ديگر معتقد هسـتند که داشـتن يک نوع آگاهي کاملا انسـاني ، براي پيشـرفت و توسـعه عامل اخلاقي بودن لازم اسـت ؛ اما اين مورد هم مي تواند در ماشـين ها به صـورت کاملا متفاوت از نوع انســاني آن وجود داشــته باشـد (٦ .
"Can technological artefacts be moral agents?" Science and Engineering Ethics, 17(3), 411-424.