چکیده:
خدمت وظیفۀ سربازی در ایران در قالب سربازی اجباری تعریف شده و در طول سالیان متمادی محل بحث و جدل بوده است. تحلیل این مسئله، همچون سایر مسائل اجتماعی، نمیتواند فارغ از فهم درست و دقیق آنها صورت پذیرد؛ از این جهت تعریف دقیق مسئله گامی بزرگ در مسیر حل آن است. واکاوی منازعات و ادلّۀ موافقان و مخالفان از منظر دو نظریۀ مهم اخلاق هنجاری (وظیفهگرایی و پیامدگرایی) قلمرو مسئله و مبانی هنجاری این اختلاف را آشکار میکند. یافتههای این مقالۀ میانرشتهای نشان از آن دارد که هم موافقان و هم مخالفان از هر دو مبنای پیامدگرایانه و وظیفهگرایانه، برای توجیه موافقت و مخالفت خویش، بهره میبرند. اگرچه ذینفعان در احتجاجات خود دربارۀ اصل وجود خدمت وظیفه نیز اختلاف دارند اما بخش عمدۀ اختلافات به شیوۀ اجباری ـ همگانی برابرنگر خدمت وظیفه ناظر است. نیروی کار ارزان دربرابر استثمار نیروی کار، عدالت تساویطلبانه دربرابر نفی انتخاب آزادانه و بیتوجهی به تفاوت استعدادها، خدمت همگانی یکسان دربرابر ناکارآمدی اقتصادی و امنیتی، و درنهایت، خدمت همگانی ـ اجباری یکسان دربرابر اخلال در امر اشتغال و ازدواج جوانان از اهمّ مواضع نزاع بین موافقان و مخالفان خطمشی خدمت وظیفۀ سربازی است. این مواضع دستورکارهایی برای پژوهش، طراحی مداخله، مذاکره و تصمیم هستند.
خلاصه ماشینی:
تحليل اخل قي خدمت وظيفٔە سربازي از منظر نظريه هاي وظيفه گرا و پيامدگرا١ عليرضاسجاديه ،٢ رضااکبري،٣ حسين سرآباداني،٤ محمدصادق تراب زادةجهرمي ٥ چکيده خدمت وظيفۀ سربازي در ايران در قالب سربازي اجباري تعريف شده و در طول ساليان متمادي محل بحث و جدل بوده است .
يکي از فعاليت هاي اساسي در اين خصوص ، که به نحوي يک سبک تحليل خط مشي ٦ نيز محسوب ميشود، شفاف کردن احتجاجات ٧ و مباني ارزشي استدلال هايي است که پيرامون يک خط مشي مطرح شده و بر مبناي برخي از آن ها انتخاب هايي براي اقدام در عرصۀ عمومي شکل گرفته است ؛ چراکه بسياري از اختلاف نظرها و تفاوت در شيوه هاي اقدام ، به ارزش هاي متفاوت حاکم بر ذينفعان بازميگردد.
آنگاه در بخش دوم به تحليل چارچوب مفهومي تحقيق که دو نظريۀ رايج اخلاق هنجاري (وظيفه گرايي و پيامدگرايي) است خواهيم پرداخت و سرانجام در بخش نهايي و اصلي تحقيق براساس دو نظريۀ فوق خدمت وظيفه را از ديدگاه اخلاقي تحليل خواهيم کرد تا فهم بهتري از عادلانه يا ظالمانه بودن سربازي اجباري به دست آوريم .
مرکز پژوهش هاي مجلس دو دسته راهکار براي بهبود خدمت وظيفه در ايران پيشنهاد کرده است که در جدول ٣ مشاهده ميشود.
طبقه بندي نظريه هاي فلسفٔە اخل ق ذيل حوزٔە اخل ق هنجاري منبع : معلمي، ١٣٨٤: ١٦٧؛ پينکافس ، ١٣٨٢: ١٦٢٧ از يک منظر، ميتوان گفت پيش فرض اساسي اخلاق هنجاري اين است که معياري بهينه براي عمل اخلاقي وجود دارد.
در اين پژوهش ، تلاش شد ادلۀ موافقان و مخالفان سربازي اجباري در ايران احصا و از زاويۀ نظريه هاي اخلاق هنجاري تحليل شود.