چکیده:
نهاد امربه معروف و نهی از منکر ازجمله نهادهایی است که جایگاه ویژهای در تاریخ اسلام دارد. گرچه در قرآن و سنت، کلمه حسبه در مورد این نهاد به کار نرفته، لکن از همان زمانهایی که دایره احتساب در حکومت اسلامی به وجود آمد، اصطلاح حسبه و احتساب هم که یک عنوان تأسیسی فقهی، به معنای امر به معروف و نهی از منکر به کار رفت. پرسش اصلی تحقیق این است که کارکرد نهادهای امر به معروف و نهی از منکر در بستر تاریخ اسلام کدامند؟ نتایج تحقیق نشان داد که در بستر تاریخ اسلام، نهاد حسبه به عنوان نهاد مجری امر به معروف و نهی از منکر کارکردهای ویژهای داشته است. بعد از انقلاب که کار حسبه، در نهادهای متعدّد قانونی تقسیم شده و در صدر آنها ولایت مطلقه فقیه قرار دارد. این تحقیق با هدف معرفی و کارکردهای نهادهای این فرضیه به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
The institution of Enjoining to Good [Ma'ruf] and Forbidding from Evil [Munkar] are among the institutions that have a special place in the history of Islam. The word Hasbeh was used. The main question of the research is what are the functions of the institutions of enjoining the good and forbidding the evil in the context of Islamic history? The results of the research showed that in the context of the history of Islam, the institution of Hasbeh has had special functions as an institution that enforces the good and forbids the bad. After the revolution, the work of Hasbeh was divided into several legal institutions, and at the top of them was the absolute authority of the jurisprudent. This research has been done to introduce and the functions of the institutions of this hypothesis in a descriptive-analytical method
خلاصه ماشینی:
ولي از جزئيات وظيفۀ مستقيم اجرايي دولت و حکومت اسلامي در همه حوزه هاي امر به معروف و نهي از منکر، تحت عنوان اداره يا سازمان يا وزارت امر به معروف و نهي از منکر يا هر عنوان و تشکيلات بزرگ کشوري ديگري که مصلحت باشد و در سراسر مناطق شهري و غير شهري کشور اسلامي، شعبه داشته باشد، هيچ اشاره اي ندارد و همچنان فقدان يک نهاد اجرايي بسيار قوي براي اين دو فريضه در نظام اسلامي، به خصوص در عرصه هاي هنجارشکني اجتماعي و فرهنگي، احساس ميشود.
همان گونه که قبلا اشاره شده بود اصل هشتم قانون اساسي در عين اينکه به جنبه مشارکت مردم براي گسترش نيکيها و براندازي منکرات توجه داده است ، متقابلا وظيفه دولت در خصوص امر به معروف و نهي از منکر نسبت به مردم کشور را اشاره کرده ، لکن کيفيت اجراي آن را دقيقا مشخص نکرده و آن را بر عهده قانوني گذاشته که به ظاهر بايد توسط مجلس شوراي اسلامي تصويب شود.
حداقل يکي از مهمترين اثرات مثبت اين اقدام بزرگ ، تقويت روحي، پشتوانۀ عملي و تشويق آحاد افراد جامعه به موضوع نظارت ، امر به معروف و نهي از منکر انفرادي بين خودشان در همۀ حوزه ها و عرصه هاي اجتماعي خواهد بود، که متاسفانه خلأ آن کاملا در جامعۀ امروز حکومت اسلامي احساس ميشود و به نظر نگارنده ضرورت دارد چنين نهاد يا سازمان اجرايي و عملياتي در سراسر کشور تشکيل شود.