چکیده:
سیاستهای توسعه گرایانه چین، موجب افزایش نیاز این کشور به منابع انرژی شده و افزایش واردات نفت و گاز را از نقاط مختلف جهان بهویژه خلیجفارس در پی داشته است. این امر توجه چین را به دو ستون اصلی در تأمین انرژی در خلیجفارس یعنی ایران و عربستان جلب نموده است. بااینوجود، روابط میان چین و عربستان و ایران در حوزه انرژی دارای فراز و نشیبهای بسیار بوده؛ که دلیل اصلی آن را میتوان در مسائل سیاسی و مسائل خاص این منطقه از جمله روابط ویژه این دو کشور با آمریکا جستوجو نمود. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که چگونه تحریمهای آمریکا علیه ایران در سالهای 2019-2009 بر همکاریهای نفتی چین و عربستان تأثیر گذاشته است؟ در پاسخ این فرضیه با روش تکوینی بررسی میشود که با کاهش فرصتهای همکاریهای چین و ایران در حوزه انرژی به دلیل نظام تحریمهای آمریکا علیه ایران، همکاریهای نفتی چین و عربستان در سالهای 2019-2009 گسترش یافته است. تحقیق حاضر به این نتیجه رسیده که نظام تحریمی آمریکا؛ ایران قدرتمند را در حوزه اقتصادی منزوی کرده و فرصتی طلایی برای کشورهای چین و عربستان به وجود آورده تا روابط خویش را در حوزه اقتصاد، بهویژه انرژی تحکیم بخشند.
China's expansionist policies have increased the country's need for energy resources and increased oil and gas imports from around the world, especially from the Persian Gulf. This has drawn China's attention to the two main pillars of energy supply in the Persian Gulf: Iran and Saudi Arabia. However, China-Saudi Arabia and China-Iran's energy relations have had many ups and downs and the main reason can be found in the political issues and specific issues of the region, including the special relations between this two countries with the United States. This research seeks to answer the question of how U.S. sanctions against Iran in 2009-2019 have affected China and Saudi Arabia's oil cooperation. In response to this hypothesis, an explanatory method is used to examine that U.S. sanctions against Iran, by reducing the opportunities for China-Iran's energy cooperation, have led to the expansion of China –Saudi Arabia's oil cooperation in 2009-2019. This research concludes that the U.S. sanctions system isolated the powerful Iran in the economic field and created a golden opportunity for China and Saudi Arabia to strengthen their economic relations, especially energy relations.
خلاصه ماشینی:
ازاين رو احساس آسيب پذيري درزمينه ٔ انرژي سبب گشت تا پکن در قبال کشورهاي حاشيه خليج فارس ؛ يک استراتژي سه وجهي را دنبال کند که عبارت است از: ١-به کارگيري ديپلماسي فعال براي برقراري اتصالات زيربنايي با کشورهاي دارنده انرژي براي تضمين عرضه بلندمدت ٢- فراهم آوردن شرايط لازم براي حضور شرکت هاي چيني در سرمايه گذاري و توسعۀ ميدان هاي نفت اين منطقه ٣-تشويق سرمايه گذاري متقابل شرکت هاي نفتي کشورهاي خاورميانه در بخش هاي پالايشگاهي و بازار انرژي چين (موسسه تحقيقاتي تدبير اقتصاد، ١٣٩٥: ٨٤)؛ بنابراين حلقه گمشده در گسترش روابط اقتصادي پکن -رياض به موازات اعمال تحريم هاي آمريکا عليه ايران را ميتوان در مؤلفه هاي رويکرد نئومرکانتيليسم در سياست خارجي چين در جهت دستيابي به امنيت انرژي جست وجو کرد.
در ادامه به مواردي چند در خصوص اعمال مجازات هاي آمريکا عليه شرکت ها و بانک هاي خاطي چين که برخلاف فرمان هاي اجرايي دولت آمريکا عمل ميکنند؛ اشاره ميشود: اعمال مجازات عليه شرکت چيني ژوهاي ژن رانگ ١ به دليل فروش بنزين به ايران (٣ :٢٠١٢ ,Downs)، اعمال مجازات عليه بانک کونلون ٢ به دليل نقش اساسي بانک مذکور در حمايت از تجارت چين با ايران (٢٠١٩ ,Bazaar &Bourse )، اعمال مجازات عليه شرکت دولتي ژوهاي ژن رانگ ٣ به اتهام نقض محدوديت هاي اعمال شده براي نفت ايران (٢٠١٩ ,Reuters)، اعمال مجازات عليه شرکت نفتي کونکورد چين با مسئوليت محدود٤، شرکت کشتي کونلون با مسئوليت محدود، 5 شرکت پگاسوس ٦٨٨، شرکت کشتيراني تانکر کاسکو٧(٢٠١٩ ,Pompeo, Department of State)؛ ازاين رو آمريکا با اعمال تحريم ها عليه ايران و به موازات آن مجازات کشورها و شرکت هاي خاطي سبب گشت تا فرصت ارتباط چين با ايران و دستيابي به منابع انرژي اين کشور با محدوديت و مشکلات عديده اي مواجه گردد؛ به گونه اي که بسياري از توافق نامه هاي امضا شده ميان پکن -تهران به حالت تعليق درآمد و بسياري از شرکت هاي چيني، نگران از مجازات هاي اعمال شده از سوي آمريکا، مجبور به ترک ايران شدند: - کاهش فعاليت شرکت ملي نفت چين در فاز ١١ پارس جنوبي؛ ١٨ ميليون دلار سرمايه گذاري شرکت ملي نفت چين در مقابل تعهد ٤٠٠ ميليون دلاري اين شرکت (٢ :٢٠١٢ ,Downs).