چکیده:
آلودگی آب همواره یکی از مسائل و مشکلات محیط زیستی در سراسر کره زمین محسوب میشود. در بین آبهای موجود در سطح و زیر زمین، آبهای جاری و رودخانهها به دلیل عبور از مناطق مختلف، همواره در معرض آلودگی بیشتری قرار دارند. هدف از این مطالعه بررسی کیفیت آب رودخانه کر در جنوب ایران و تعیین منشأ آلودگی آن توسط کارخانجات مختلف مجاور آن میباشد. نمونه بردار ی در سال ۲۰۱۶ بر روی ۱۴ پارامتر فیزیکی و شیمیایی در ۳ ماه دسامبر، آپریل و سپتامبر در ۲۹ ایستگاه انجام شد. به کمک تجزیه مولفههای اصلی (PCA) مهمترین پارامترهای تاثیر گذار بر روی آلودگی آب، و به کمک شاخص کیفیت آب (WQI) و شاخص ارزیابی فلزات سنگین (HEI) وضعیت آلودگی هر یک ایستگاهها با توجه به حدود مجاز عناصر در آب رودخانه مشخص شد و در نهایت با استفاده از روش کریجینیگ وضعیت پراکنش مکانی عناصر در کارخانجات مجاور بررسی شد. نتایج حاصل از اندازه گیری ها با استفاده از تجزیه مولفههای اصلی (PCA) نشان داد که PCA ۱۳ مؤلفه را معرفی میکند. نتایج شاخص WQI نشان داد که میانگین کمترین مقدار این شاخص در ایستگاه ۱۷ با متوسط 5±9/. با وضعیت غیر قابل آشامیدن از نظر کیفیت و بالاترین مقدار شاخص در ایستگاه ۶ با متوسط 2±3/87 با وضعیت خوب برای آشامیدن مشاهده شد. نتایج حاصل از HEI نشان داد که ایستگاه ۱۶ و ۱۷ دارای بیشترین مقادیر شاخص HEI هستند که نشان دهنده آلودهترین ایستگاهها میباشند. نتایج حاصل از شاخص HEI نشان داد که مقادیر کادمیوم و آرسنیک، نسبت به دیگر عناصر دارای مقادیر خیلی بیشتری نسبت به حد مجاز در آب آشامیدنی است. در نهایت نتایج حاصل از نقشههای پهنه بندی فلزات سنگین با استفاده از روش کریجینگ نشان دادکه بیشترین تجمع غلظت مربوط به قسمتهای مرکز و جنوب در مجاورت کارخانجات منطقه مورد مطالعه میباشد.
Water pollution has always been one of the environmental issues around the globe. Among the surface and underground waters, running water and rivers are constantly exposed to more pollution due to the crossing of different areas. The purpose of this study was to evaluate the water quality of Kor River in south of Iran and determine the source of contamination by different factories located nearby. Maternal sample in 2016 on 14 physical and chemical parameters, December 3, April and September). 29 stations completed. Principal Component Analysis (PCA) determined the most important parameters affecting water pollution, and WQI and HEI indices determined the contamination status of each site according to the permissible limits in the river water, and finally, using Karjing method. The spatial distribution of elements in adjacent factories was investigated. The results of the measurements using Principal Component Analysis (PCA) showed that PCA introduces 13 components. The average of the lowest WQI index at station 17 was 0.9 ± 5.0 with non-food quality and highest value at station 6 with mean 87.3 ± 2.0 with good drinking status. Results from HEI showed that stations 16 and 17 had the highest values of HEI index indicating the most polluted stations. The results of the HEI showed that the values of As, Cd were much higher than the permissible limit in drinking water. Finally, the results of heavy metal zoning maps using Kriging method showed that the highest concentration accumulation was related to the central and southern parts adjacent to the factories in the study area.
خلاصه ماشینی:
به کمک تجزیه مؤلفه های اصلی (PCA) مهمترین پارامترهای تأثیرگذار بر روی آلودگی آب و به کمک شاخص کیف ت ی آب (WQI) و شاخص ارزیابی فلزهای سنگین (HEI) وضعیت آلودگی هر یک از ایستگاه ها باتوجه به حدود مجاز عناصر در آب رودخانه مشخص شد و درنهایت با استفاده از روش کریج گ ینی وضعیت پراکنش مکانی عناصر در کارخانه های مجاور بررسی شد.
1- Saha 2- Paul 3- Burgess 4- House 5- Ellis 6- Andrade 7- Baghvand 8- Varol 9- Davraz 10- Milovanovic 11- Pal 12- Water Quality Index 13- Sánchez 14- Bhargava 15- Rao 16- Edmunds 1- Ramakrishnaiah یکی از روش ها در بررسی ت یفی منابع آب و تحلیل های زیست محیطی و کنترل متغیرهای ک یفی جهت تعیین برنامه های مدیریت پایش ک یفی رودخانه ها، روش های آماری چندمتغیره میباشد که در سال های اخیر به طور گسترده ای مورداستفاده قرار میگیرد (سینق ١ و همکاران ، ٢٠٠٥، شریسناها٢ و کاضاما٣، ٢٠٠٧، استیل ٤ و همکاران ، .
سی ق ن و همکاران (٢٠٠٥) در تحقیق خود تحت عنوان فن های آماری چندمتغیره برای ارزیابی متغیرهای زمانی و مکانی در کیفیت آب ، با استفاده از ٢٤ پارامتر، آب رودخانه گمتی ٧ را به سه منطقه با آلودگی کم ، متوسط و زیاد دسته بندی نمودند و شش ٧١%و K، Na، pH، DO، BOD، COD، Ca، Mg، TSS، EC ،Cl- پارامترهای تأثیر بیشترین اثر در اول مؤلفه تغییرات بین ایستگاه ها را توجیه نمودند.