چکیده:
مفهوم خشونت همواره یکی از مسائل چالشبرانگیز در پژوهشهای اجتماعی بوده است. در جهان اسلام نیز این مسئله از دیرباز مورد توجه اندیشمندان، بهویژه جامعهشناسان دینی بوده و البته دستاویز بسیاری از افراطگرایان نیز قرار گرفته است. زاویه نگاه و دیدگاههای مختلف درباره خشونت، میتواند گونههای متفاوتی از آن را به نمایش بگذارد، مانند: خشونت فردی، خشونت اجتماعی، خشونت پنهان یا آشکار و ... .این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی معیارهای روایی و ناروایی اِعمال خشونت در اجتماع را در آیات قرآن بررسی کرده است. نخست «عدالت» معیار تمایز روایی و ناروایی خشونت و در ادامه، دو مؤلفه «اخلاق» و «قانون» به عنوان ملاک اِعمال خشونت در قرآن تحلیل شده است؛ به این معنا که هر رفتار، گفتار و عملکرد ضد خاطیان اجتماعی که در چارچوب مفهوم اخلاق و قانون بگنجد، خشونت جایز شمرده میشود؛ هرچند با شدت عمل و رنج همراه باشد. مصادیق خشونت جایز و غیرجایز در اجتماع نیز با الهام از آیات کریمه قرآن استخراج و تبیین گردیده است.
The concept of violence has always been one of the most challenging issues in social research. In the Islamic world, this issue has long been considered by thinkers, especially among religious sociologists, and of course, has been used by many extremists. Attitude towards the category of violence according to different perspectives and perspectives can show different types such as individual, social, hidden, overt and... . This article has descriptively-analytically examined the narrative and inadmissibility criteria of violence in society from the perspective of Quranic verses. First, "justice" is the criterion for distinguishing between the validity and inadmissibility of violence, and then the two components of "ethics and law" are analyzed as criteria for acts of violence in the Qur'an. This means that any behavior, speech and action against social offenders that falls within the conceptual framework of morality and law is considered violence, even if it is accompanied by the intensity of action and suffering. Examples of permissible and impermissible violence in the community are also extracted and explained with the inspiration of verses of the Quran.
خلاصه ماشینی:
نخست «عدالت » معيار تمايز روايي و ناروايي خشونت و در ادامه ، دو مؤلفه «اخلاق » و «قانون » به عنوان ملاک اعمال خشونت در قرآن تحليل شده است ؛ به اين معنا که هر رفتار، گفتار و عملکرد ضد خاطيان اجتماعي که در چارچوب مفهوم اخلاق و قانون بگنجد، خشونت جايز شمرده ميشود؛ هرچند با شدت عمل و رنج همراه باشد.
لذا هر کس بپرسد خشونت و مدارا قبيح است يا ١ حسن ، زشت است يا زيبا؟ بايد از او بپرسيم کدام خشونت و مدارا؟ به عبارت ديگر: در تفکر اسلامي مهم ترين معيار تمايز بين خشونت قابل دفاع و خشونت غير قابل دفاع ، عادلانه بودن آن است ؛ يعني توسل به زور اگر به منظور تحقق عدالت باشد، جنبه شرعي نيز مي تواند داشته باشد؛ زيرا کلام شيعي مبتني بر حسن و قبح عقلي است ، نه حسن و قبح شرعي ؛ بنابراين متن گرايي و ظاهربيني ، نقشي در تفکر شيعي ندارد.
پس لازم است که حکومت ها براي تأمين زندگي آرام و صلح آميز ملت هاي خود، براي مديريت جامعه ، جلوگيري از کشتار، ترور و سرقت و ديگر مفاسد اجتماعي، اقتصادي و اخلاقي، قانوني وضع کنند که تأمين کننده صلح و عدالت باشد و هم چنين موظفند که در برابر خاطيان و متخلفان ، شدت و خشونت به کار گيرند و براي مجازات به تناسب جرم ، قانون وضع نموده و اجرا کنند.