چکیده:
شایستة شخصیت سقراط است که پیش و بیش از دیدهشدن از زوایای دیگری همچون فلسفه و فیلسوفبودن، از زاویه معلمی بدان نگریسته شود؛ چرا که این معلم بزرگ، یکتنه با ایستادگی در برابر سوفسطائیان، جریان تعلیم و تربیت را به شاهراه اصلی خود باز میگرداند و خدشهای که نگاه منفعتطلبانة سوفیستها بر جایگاه و شأنیت معلمی وارد آورده را میزداید. افزون براین، شاگردانی چون افلاطون را تربیت میکند که با دنبالکردن راه و رسم معلم خویش، تداوم حیات معنوی سقراط را نهتنها در آن زمان و مکان خاص، بلکه در گسترة تاریخ و پهنة زمین موجب میشوند. بر این اساس، شرح، بسط و تبیین ویژگیهای سقراط در جایگاه معلمی هدف پژوهش حاضر واقع شده و برای نیل به آن، با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون، آثار و مکتوبات مرتبط با موضوع، مورد خوانش، بازخوانی و کدگذاری و تحلیل قرار گرفته است. ماحصل پژوهش حاضر در گام نخست استحصال بیست و پنج مضمون اصلی (ویژگی) است، که این مضامین ضمن تحلیل، در قالب 4 مضمون سازماندهندة منش علمی و دانشوری، منش اخلاقی و رفتاری، منش اجتماعی و بین فردی و منش تعلیمی و تربیتی دستهبندی شدهاند. گام دیگر، صورت بندی مضامین سازماندهنده در قالب دو مضمونِ فراگیر سلوکِ فردی - معاشرتی و سلوکِ علمی- تربیتی، و پس از آن تجمیع و ترسیم تمام مضامین یادشده در قالب جدول و شبکة مضامین است.
It is worthwhile to look at the character of Socrates from the point of view of the teacher because this great teacher stands against the greed of the sophists and Puts education in the right direction and educates disciples like Plato. Accordingly, the purpose of this study is to obtain Socrates' characteristics as a teacher and to explain these characteristics. To achieve this goal, Thematic analysis method was used. The result of the present study is the achievement of twenty-five main themes, which in the first stage are classified into four themes that organize scientific characteristics, moral characteristics, social characteristics, and educational characteristics. The next step is to categorize these themes in the form of two comprehensive themes of individual-societal behavior and scientific-educational behavior. These features are also explained and are mentioned at the end in the table and network of Thematic.
خلاصه ماشینی:
براين اساس در پژوهش حاضر تلاش بر اين است که با تکيه بر روش تحليل مضمون ، ويژگيهاي سقراط در جايگاه معلمي تأثيرگذار و الهام بخش استخراج شود، و به تحليل و تبيين تأثير هريک از اين ويژگيها بر شاگردان و جريان تعليم و تربيت پرداخته شود؛ تا بدين وسيله ضمن ارائۀ الگوي کاملي از معلم الهام بخش ، از تمامي معلمان طلب اين مهم را داشته باشد که در تعاملات تربيتي با شاگردان طرحي نو دراندازند و با پرداختن به خويشتن و خودسازي، افق حرفه اي شان را از علم سپاري صرف ، به تربيت و تأثيرگذاري بر شاگردان تغيير دهند و با آراستگي به فضايل مختلف و علم آميخته با عمل ، به انسان سازي و شاگردپروري روي آورند.
هر يک از ويژگيها چه تأثيري بر شاگردان و جريان تعليم و تربيت ميتواند داشته باشد؟ با جست وجويي که در پيشينۀ پژوهش حاضر انجام شد، مشخص شد خصوصيات معلم يکي از موضوعات مورد علاقۀ پژوهشگران مختلف بوده است ، به نحوي که هريک از ايشان براساس تجربه ، ديدگاه و سبقۀ ذهني خود، و يا با تکيه بر تحقيقات ميداني، به برشماري ويژگيهايي براي معلمان پرداخته اند؛ اين توجه و دقت نظر در خصوصيات معلم ، اختصاص به دوران معاصر نداشته و متفکران بزرگي چون شهيد ثاني و فيض کاشاني در گذشته نيز بدين مهم توجه داشته و بدان پرداخته اند.